Józef Keller

Przekazywana do rąk czytelników edycja źródłowa prezentuje postać Józefa Kellera – początkowo duchownego diecezji łódzkiej, wykładowcy i profesora KUL, informatora, a następnie tajnego współpracownika o pseudonimach: „Ostrożny”, „Adam Piotrowski”, od 1957 r. kościelnego apostaty, pracownika naukowego Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, a także marksistowskiego religioznawcy. Książka składa się z dwóch części. W pierwszej w syntetyczny sposób przybliżono życiorys Kellera oraz przebieg jego współpracy agenturalnej z UB/SB. To klasyczne case study dotyczące działalności delatorskiej kapłana i naukowca, które posłużyło równocześnie do przedstawienia metod działania aparatu bezpieczeństwa wobec środowisk kościelnego i naukowego w okresie rządów Władysława Gomułki i Edwarda Gierka. W drugiej zamieszczono 138 dokumentów podzielonych na cztery działy tematyczne w znacznej mierze pokrywające się z podziałem chronologicznym. Są wśród nich donosy byłego księdza na pracowników naukowych i studentów KUL oraz warszawską inteligencję. Opisana historia pokazuje, w jaki sposób aparat bezpieczeństwa wykorzystywał słabości moralne i charakterologiczne swoich współpracowników do realizacji działań wymierzonych w Kościół katolicki i inteligencję. Keller nie tylko szkodził ludziom ze środowisk kościelnych i naukowych, lecz także dzięki współpracy z komunistami zbudował sobie wygodne życie oraz rozwinął karierę naukową.