Przeszłości portret wielokrotny:

[...] Historyk w źródłach jak w lustrach stara się odnaleźć odbicie tego, co bezpowrotnie minęło. Tylko te lustra są często potrzaskane, zmatowiałe, skorodowane, nadgryzione zębem czasu. Nie do końca da się ustalić, czy stanowią one odbicie rzeczywistości, czy też są odbiciem innego odbicia, czy powielają jakiś fałszywy i zdeformowan refleks. Innymi słowy, niekoniecznie w źródłach historyk znajduje wierny obraz tego, co minęło. Bardzo często bowiem źródła historyczne są zapisem czyjejś subiektywnej lub propagandowej interpretacji zdarzeń. [...] Zagadnienia, wokół krótych zorganizowana jest ta antologia tekstów historiograficznych, nie zostały wybrane przypadkowo. Chodziło bowiem o to, by skoncentrować się na tematach, które wywołują dyskusję albo są dobrą okazją do wymiany poglądów. Opierając się na wieloletnim doświadczeniu w nauczaniu historii i na własnym odczuciu, zaproponowałem akurat taki katalog. [...] Niemniej pragnę zaznaczyć, że brak wielu ważnych zagadnień, np. polityki eksterminacyjnej obu okupantów podczas II wojny światowej czy kwestii polskiej emigracji dwudziestowiecznej, przemian społecznych po II wojnie światowej itp., nie świadczy o moich cenzorskich zapędach. [...] Celem nadrzędnym przyświecającym powstaniu tej książki, jak wspomniałem, jest uświadomienie odbiorcom, a w szczególności uczniom, że na przeszłość można i należy patrzeć z wielu perspektyw.[...] (fragment Wstępu)