Od Mostów do Hohenlychen:

Hans-Albrecht Herzner, oficer Abwehry od samego początku II wojny światowej zaangażowany w działania dywersyjne pozostawił po sobie zbiór rozmaitych dokumentów, ściśle związanych z wydarzeniami, w których osobiście brał udział. Wśród nich na pierwszym miejscu wymienić trzeba akcję na stacji w Mostach na Śląsku Cieszyńskim (obecnie Czechy), kiedy to w nocy z 25 na 26 sierpnia 1939 r., stojąc na czele kilkunastoosobowej grupy dywersantów usiłował opanować tunele kolejowe przebiegające pod Przełęczą Jabłonkowską. W czerwcu i lipcu 1941 r. dowodził z kolei złożonym w większości z Ukraińców batalionem „Nachtigall”, działającym w awangardzie niemieckich wojsk na Ukrainie. W myśl powojennych relacji Herzner aktywnie działał również w antyhitlerowskim ruchu oporu. Herzner zmarł we wrześniu 1942 r. w wyniku tragicznego wypadku podczas kuracji szpitalnej w Hohenlychen. Jego okoliczności do dziś pozostają wątpliwe; tak samo zresztą potraktowali to zdarzenie współcześni. Rodzina Herznera do pozostawionych przezeń dokumentów dołączyła kolejne, mniej lub bardziej związane z jego życiem i karierą w Wehrmachcie. To „archiwum Hansa-Albrechta Herznera” przeszło następnie w ręce monachijskiego kolekcjonera Güntera Peisa, od którego z kolei odkupił je Ian Sayer. Niestety, jakaś jego część – i to chyba dość istotna, bo dotycząca działań batalionu „Nachtigall” – jeszcze w rękach pierwszego posiadacza uległa rozproszeniu i zagubieniu. Teraz, dzięki życzliwości Iana Sayera pojawiła się możliwość publikacji najważniejszej części pozostałych dokumentów. Wśród nich za najbardziej interesujące uznać należy te dotyczące wspomnianej wyżej, nieudanej akcji w Mostach, stanowiącej wstęp do wybuchu II wojny światowej.