Przystań Eskulapa

Wczesna twórczość Edmunda Niziurskiego to poszukiwanie właściwego rodzaju. Czuje się, że autor miotał się miedzy kryminałem a powieścią młodzieżowo - przygodową. O pociągu do kryminału świadczy nie tylko Pięć manekinów z 1959, ale i Przystań eskulapa. O pociągu do powieści młodzieżowej świadczy nie tylko dalszy rozwój pisarski Niziurskiego, ale poniektóre fragmenty Przystani… Prowadzący śledztwo natykają się na poważne problemy w postaci grupki dzieci, które zamieniły pobliski lasek w dżunglę, opanowaną przez dwa pozostające w konflikcie wojennym szczepy dzikich. Jednocześnie, niezależnie od gatunku, już ten wczesny utwór nacechowany jest osobliwościami językowymi charakterystycznymi dla Niziurskiego.. Na przykład „Była już chyba ósma wieczór, kiedy usłyszeliśmy podejrzane szmery w okolicach zamka, po czym nastąpił oczekiwany prze nas z g r z y t m e t a l i c z n y” [s. 229]. Śledztwo prowadzi zaś porucznik Paweł Dziarmaga, a jeden z podejrzanych nazywa się Zapłon. Jako powieść milicyjna Przystań… sprawdza się nieźle, choć pokryta jest lekkim kurzem staroświeckości. Autor musiał zaczytywać się w angielskiej powieści kryminalnej, gdzie przestępstwo odbywa się w wyższych kręgach, najlepiej arystokracji, w odosobnionym domiszczu, zaludnianym prze kupę gości oraz imponująca ilość służby (podobne inspiracje widać zresztą wyraźnie w twórczości Kosteckiego). Jako że powieść powstała w PRL-u nie ma tu już miejsca na arystokrację, zastępują ją naukowcy – przedstawiciele nowej elity. Pojawia się tez motyw tajemniczego wynalazku,. Popularny w wydawnictwach MON nie ma jednak szpiegów. Jest natomiast zagrożenie, morderstwo, potem kolejne… I kilku dzielnych detektywów, którzy choć nominalnie są milicjantami, wcale na takich nie wyglądają. Śledztwo prowadzi m.in. kapitan Trepka, który posługuje się osobliwymi metodami. Świadczy o tym taki oto fragmencik: