Grażyna Łyczakowska – członkini Dyskusyjnego Klubu Książki przy PiMBP w Olkuszu: Bora Ćosić to pisarz, eseista, publicysta urodzony w Zagrzebiu, mieszkający do wybuchu wojny domowej w Belgradzie. Za jego najważniejszą powieść uważa się książkę Rola mojej rodziny w światowej rewolucji. • Mam przed sobą małą książeczkę, wydaną przez Wydawnictwo Czarne w serii SULINA, która to seria na skrzydełku obwoluty informuje, że ta seria bada lądy wydawałoby się oczywiste, pokazując nieznane strony, fenomenu zwanego Europą. Tytuł tej książeczki to Podróż na Alaskę. Czyli gdzieś w odległe strony. Ale to nie metafora. Pisarz bowiem mieszka aktualnie w Berlinie, czasami pomieszkując w Rovinju, na półwyspie Istra. A jego podróż z żoną to podróż sentymentalna do Belgradu, przez Słowenię, Chorwację, Bośnię, po dziesięciu latach, gdy na progu wojny domowej w Jugosławii opuścił te ziemie. • Podróżując do miejsc swojego dzieciństwa i wieku dojrzałego wspomina niegdysiejsze i konfrontuje z obecnym. Przeraża go nacjonalizm i to co zrobił z jego ojczyzny. Na początku podróży planuje odwiedzenie starych znajomych, przyjaciół, miejsc, które tyle dla niego znaczyły. Ze smutkiem, ale też pewną bezsilnością ogląda biedę, brud, współczesną chaotyczną zabudowę i cmentarze. Konstatuje, że turyści znają tylko nadmorskie kurorty i ich opinia jest naskórkowa i myląca. Kraje, które powstały po rozpadzie Jugosławii okupiły swoją autonomię czystkami etnicznymi. Oblicza się, że śmierć poniosło 130 tysięcy osób, a liczba poszkodowanych (w różny sposób) sięga miliona. • Autor jest dojrzałym człowiekiem i daleko mu do pochopnych opinii na temat postępowania swoich dawnych znajomych, dziwi się tylko, jak narodowość czy religia potrafi znaleźć w ludziach, nieważne czy to w prostych chłopach czy z uniwersyteckim wykształceniem, pokłady obłędnej nienawiści. Sam będąc Serbem doszukuje się u swoich i żony przodków innych nacji i stwierdza, że posiadanie takich czy innych krwinek nie powinno determinować w jakim kraju chce się żyć, i co gorsza, w imię jego mordować. • Ta krótka wycieczka, jako podróż sentymentalna i w poszukiwaniu czasu minionego nie mogła się udać. Jest tylko próbą zrozumienia odwiecznych antagonizmów na tle religijnym, kulturowym na Bałkanach. • Książeczka nadal jest aktualna, pomagająca zrozumieć nie tylko starą Europę, ale cały współczesny nam świat. • Polecam.