Krakowskie życie kawiarniane, czyli co nieco o piciu kawy w Krakowie od początku XVIII w. • Mała czarna. Jej smak i aromat znają chyba wszyscy. Smakuje właściwie wszędzie, ale najbardziej w kawiarni i na dodatek w dobrym towarzystwie. Zwyczaj jej picia ma początek w XVIII wieku. W Krakowie dopiero w XIX w. nastała prawdziwa moda na ten aromatyczny napój. Na przełomie XIX i XX wieku powstało wiele kawiarń znanych w całym kraju. Wówczas też zaczęły pojawiać się pierwsze kawiarnie artystyczne. • Wzmianka o kawie znalazła się w narodowym poemacie Pan Tadeusz: takiej kawy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju: w Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju, jest do robienia kawy osobna niewiasta, nazywa się kawiarka, sprowadza z miasta lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku,i zna tajne sposoby gotowania trunku, który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu, zapach mokki, gęstość miodowego płynu… • Historia kawiarnianego życia w Krakowie jest bogata i niezwykle ciekawa, a na temat kawowego fenomenu można znaleźć niejedną książkę. Taką skarbnicą wiedzy historycznej na temat krakowskiego życia kawiarnianego jest książka Kawa i ciastko o każdej porze. Historia krakowskich kawiarni i cukierni Krzysztofa Jakubowskiego. Pełna barwnych historii i anegdot, z archiwalnymi i współczesnymi fotografiami zaciekawia, przybliża historię dziejów krakowskich kawiarni, cukierni i palarni kawy od 1770 do 2000 r. Chce się czytać: o pierwszej na poziomie europejskim kawiarni Wintera w Krakowie, urządzonej na wzór wiedeński w Rynku przy ul. Grodzkiej; o niewielkiej kawiarence prowadzonej przez matkę komediopisarza Michała Bałuckiego; o kawiarni Retmana naprzeciw kościoła św. Wojciecha; o kawiarni artystycznej Antoniny i Michała Koziarskich przy pl. Szczepańskim czy Drobnerówce, jakiej nie powstydziłby się ani Paryż, ani Wiedeń. • Także o niezbyt dziś lubianej, ale kiedyś jednej z najp­opul­arni­ejsz­ych w mieście kawiarni, Jamie Michalika przy ul. Floriańskiej 45, w której powstał słynny kabaret Zielony Balonik, spotykali się tam młodopolscy poeci: Lucjan Rydel i Kazimierz Przerwa-Tetmajer, malarze: Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer, Józef Mehoffer, Leon Wyczółkowski i Jacek Malczewski, a także aktorzy i krakowska cyganeria. Na smakowitego mazurka przychodził tam Józef Piłsudski z córkami, a swoje wiersze recytowali: Wisława Szymborska i Czesław Miłosz. O kawiarni u Sauera, na rogu ulic Sławkowskiej i Szczepańskiej, w dzisiejszym Klubie Dziennikarzy „Pod Gruszką”, w której spotykali się artyści, przedstawiciele świata nauki, literaci, muzycy i melomani. O kawiarnii Noworolski, niegdyś cukierni Jana Noworolskiego ze Lwowa, która podobnie jak Jama Michalika była miejscem spotkań środowiska artystyczno-literackiego Krakowa. • Krakowianie pamiętają na pewno takie miejsca jak Marago przy ul. Zwierzynieckiej czy Kolorowa przy ul. Gołębiej, ale także bar kawowy Rio, ulubione miejsce Tadeusza Kantora czy Piotra Skrzyneckiego. Niestety, większość z kultowych kawiarni nie przetrwała II wojny światowej i okresu komunizmu. Sentyment do tych miejsc jednak pozostał, podobnie jak zwyczaj niespiesznego popijania małej czarnej. Brakuje tylko niezwykłego klimatu, który sprawiał, że krakowskie kawiarnie wciąż tętniły życiem. • Zapraszam więc na niecodzienny spacer do miejsc o niepowtarzalnym klimacie, nierzadko będących sceną epokowych dla Krakowa wydarzeń. • Małgorzata Czerwiec-Dzierżymirska • Biblioteka Kraków