Trudna sprawa uwierzyć, że nasi dziadkowie mogli nie tylko pomagać prześladowanym i zabijanym sąsiadom. Przecież to dobrzy ludzie, a my nie wiemy jak było podczas wojny. Ale czemu nie chcemy wiedzieć jak było? Przecież może się okazać, że wojna znów przyjdzie (tfu, tfu, odpukać), a wtedy będziemy wiedzieć, jak z dobrych ludzi robi się terrorem i propagandą grupę donosicieli, szmalcowników, a nawet pomagierów w zbrodni. I będziemy jeszcze bardziej szanować tych, którzy pomagali w czasie nagonki ofiarom, często kładąc na szali swoje i bliskich życie. Wojna ujawnia w człowieku pokłady zła i heroizm, wybór zależy od splotu wielu okoliczności, ale i od wiedzy o sobie i historii.