W Polsce dopiero odkrywamy literaturę amerykańską. Dzięki Wydawnictwu Czarne możemy poznać jednego z bardziej cenionych autorów Ameryki – Harry’ego Crewsa. • 📚 🇺🇸 • Był on twórcą powieści i opowiadań, których akcja toczyła się na prowincji Stanów Zjednoczonych, gdzie często panowały głód, skrajne ubóstwo, analfabetyzm i zacofanie. „O mułach i ludziach. Dzieciństwo w Georgii” to jego pierwsza książka, opublikowana w Polsce i już ona pozwala poznać kunszt pisarski Crewsa, a także mieć nadzieję, że ukażą się jego kolejne dzieła. • 📘 • „O mułach i ludziach” to historia o codzienności przełomu lat 30. i 40. XX wieku na południu USA. To proza spod znaku Cormaca McCarthy’ego – rzeczywistość jawi się tu w szarych barwach, codzienność jest przygnębiająca, bohaterowie nie mają perspektyw, a ludzie są przeważnie odpychający. Nie ma tu miejsca na szczegółowe opisy przyrody lub skupiania się nad nieistotnymi detalami, bo i nie było na to czasu w przywoływanych czasach; Crews skupia się tylko na tym, co istotne tu i teraz – na przetrwaniu. Miłość czy przyjaźń przestają być wartościami nadrzędnymi, a wszystko blednie w obliczu rozpaczliwej walki o przetrwanie kolejnego dnia.

Niektórych z Was być może zaskoczy tytuł tej książki, zważywszy na jej autora. Przecież Tomasz Terlikowski to jeden z najp­opul­arni­ejsz­ych katolickich publicystów ostatnich lat, który w swoich felietonach zawsze bardzo mocno bronił Kościoła (i to nie tylko w kwestii jego nauczania). Ostatnimi laty jednak jego postrzeganie tej instytucji (a nie wspólnoty, co bardzo ważne w kontekście tej książki) się znacznie zradykalizowało, czemu dawał dowód w różnych tekstach publikowanych przeważnie w Internecie, a których kulminacją jest właśnie polecana przez nas pozycja. „Wygasaniu” daleko jednak od typowej książki demaskatorskiej, w której autor znęca się nad hierarchami i wysuwa tezę, jakoby jedynym ratunkiem dla Kościoła byłoby masowe odwołanie wszystkich kapłanów od funkcji biskupa w górę i obsadzić ich stanowiska na nowo; Terlikowski proponuje książkę, w której skupia się bardziej na diagnostyce niż wytykaniu. Szuka genez bieżących problemów Kościoła, przygląda się ich historycznym konotacjom, a ponadto – proponuje rozwiązania. Dzięki tej metodzie, „Wygasanie” nie jest agresywną książką pełną ponurych prognoz, a raczej zbiorem rozbudowanych felietonów, w których Terlikowski dowodzi, że los Kościoła można jeszcze odwrócić, a dla tej instytucji jeszcze jest nadzieja. Wszystko jednak w rękach osób nim zarządzających oraz wiernych. Co mogą zrobić, by pomóc Kościołowi? Właśnie o tym przeczytacie w tej książce.

Książka, która w Stanach Zjednoczonych została okrzyknięta prawdziwą sensacją, dotarła również w końcu do Polski. Mimo że Amerykanie już nie raz udowodnili, że ich czytelnicze gusta (mowa o „wyroku” ogółu) często rozmijają się z naszymi, po przeczytaniu tej książki nie sposób nie przyznać im racji – „Cieszę się, że moja mama umarła” to poruszająca, głęboka, kontrowersyjna opowieść o traumie, kompleksach, molestowaniu i syndromie sztokholmskim. Jennette McCurdy to amerykańska aktorka znana młodszym widzom z roli nastolatki Sam Puckett z przebojowych seriali Nickelodeon, „iCarly” i „Sam i Cat”. Stworzone z myślą o młodzieży produkcje szybko wywindowały ją do statusu wschodzącej gwiazdy. Nagle jednak McCurdy przestała pojawiać się w jakichkolwiek produkcjach i zniknęła z życia publicznego. Powraca dopiero teraz, za sprawą autobiografii, w której opisuje wspomnienia z czasów aktorstwa. Dowiadujemy się w tej książce, że Jennette stała się aktorką tylko ze względu na matkę, która zawsze marzyła, by być gwiazdą. McCurdy była zmuszana przez opiekunkę do jeżdżenia na niekończące się castingi, zarywanie nocy, by uczyć się scenariuszy, wyniszczające organizm diety celem zachowania jak najdłużej dziecięcej sylwetki i odzierana z życia prywatnego na rzecz ciągłej pracy. To książka przejmująca, wpędzająca miejscami w czytelniczy dyskomfort, a przy tym szczera i bezpośrednia, napisana ciętym językiem, niejednokrotnie próbująca oswoić traumy autorki przy pomocy czarnego humoru.

Szacuje się, że anoreksja może dotyczyć nawet 7% nastolatków i 5% osób dorosłych, a z jej powodu umiera aż 20% chorych z powodu niedożywienia lub samobójstwa. Problemy z odżywianiem wciąż są tematem tabu; podczas gdy na Zachodzie od lat trwa uświadamianie ludzi, czym tak naprawdę są bulimia i anoreksja, w Polsce wciąż jest to problem niezrozumiany, wydający się nam zbyt odległy, by się nim przejmować. Właśnie dlatego książka „Głodne. Reportaże o (nie)jedzeniu” autorstwa Klaudii Stabach jest tak potrzebna. Uświadamia, że przede wszystkim są to choroby psychiczne, a więc ich źródła należy szukać w naszych głowach, co wciąż wcale nie jest tak powszechną wiedzą, jak mogłoby się wydawać. Autorka odbywa rozmowy nie tylko z osobami cierpiącymi na te choroby, ale także z lekarzami i ich bliskimi, którzy mają zupełnie inną perspektywę odnośnie przedstawianych problemów i wnoszą do książki wiele interesujących obserwacji. Nie jest to reportaż prosty w odbiorze; wszakże to książka o chorobach psychicznych, które potrafią wyniszczyć człowieka i doprowadzić na granicę życia i śmierci. Jest to jednak bardzo potrzebna lektura, by zwiększać naszą świadomość na te trudne tematy na temat problemów, których ofiar nie zdaje się wcale ubywać.

Stanisław Sławomir Nicieja pisze bardzo kaskadowo i szeroko. Jego styl jest pełen werwy i inwencji, wydaje się, jakby się spieszył i chciał jak najwięcej rzeczy zwrócić teraźniejszości. Historyczne fakty przeplata anegdotami. Obejmuje swoim widzeniem wielkie kresowe połacie i pasma (w ostatnim tomie czytamy o Włodzimierzu Wołyńskim, Sarnach, Uściługu, Mizoczu, Zdołbunowie, Ostrogach i Berdyczowie). Z aptekarskim podejściem, drobno wypełnia ślady po minionym. Bohaterami jego książek są ludzie, których pochłonęła przeszłość, zjednani teraz dla literatury i pamięci. Nicieja rekonstruuje historię Kresów drobiazgowo, wspierając pracę wspominania licznymi fotografiami, które starannie podpisane, dopełniają obrazu ewokowanej całości. Czytamy: „Ciągle powtarzam i podkreślam, że historię tworzą konkretni ludzie ze swoimi talentami i dokonaniami”. To już osiemnasty tom, ponad sześć tysięcy stron i pięć tysięcy podpisanych zdjęć, gdyż fotografia bez podpisu – mówi profesor – jest jak chory na Alzheimera. Dalej dodaje: „Nie jest ważne, jaką funkcję człowiek pełnił, tylko to, co po sobie zostawił”. Zaglądamy zatem na półki i pomiędzy szpargały minionego. Tempo narracji nie ustępuję, książki czyta się z dużą poznawczą satysfakcją. Przed Państwem osiemnasty już tom. We wstępie natrafiamy na rozmowę z autorem przeprowadzoną przez Aleksandrę Ziółkowską-Boehm. Z tego wywiadu dowiadujemy się, że profesor uważa siebie za dziecko szczęścia, któremu los sprzyja. Do Opola przyjechał za polską piosenką, Kresy dały mu szeroki lot, a „pulsujące polskie granicę” nieustany materiał do rozmyślań. Resztę niech objawi lektura. • Bartosz Suwiński