Dzieła Jana Matejki były jednym z kamieni węgielnych czegoś, co możemy nazwać kulturą przetrwania. Malarz okazał się twórcą niezwykłego patriotycznego kodu, który na zawsze zapisał się w naszej pamięci. Na wystawie w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łomży możemy zobaczyć książki biograficzne oraz albumy malarskie Jana Matejki.

Jan Matejko został wybrany przez Senat RP jednym z trzech patronów roku 2023 z uwagi na ważną rolę jaka przypadła artyście
w budowaniu historii polskiej kultury. Po 130 latach od śmierci, pozostaje on wciąż największym polskim malarzem historycznym, twórcą obrazów prze­dsta­wiaj­ącyc­h wydarzenia i postacie, które złożyły się na narodową wizję dziejów. W świadomości ludzi XIX wieku, a zwłaszcza narodu pozbawionego własnego państwa, historia stała się nauką najważniejszą, wyrażała bowiem stosunek do tradycji, którą należało zachować, kształtowała także odniesienia do świata, w którym należało przetrwać.
Wolne Miasto Kraków, w którym 24 czerwca 1838 roku urodził się Matejko, było ostatnim niepodległym skrawkiem dawnej Rzec­zypo­spol­itej­. Osiem lat później zostało włączone do Austrii. Dzieje rodziny Matejki są przykładem asymilacyjnych możliwości polskiej kultury, która mimo rozbiorów zachowała jednak moc przyciągania cudzoziemców. Artysta był synem Czecha, nauczyciela muzyki, który pojawił się w Krakowie w początkach wieku i spolonizował do tego stopnia, że pierwotne nazwisko Matieyka wystylizował na wzór nazwisk z Litwy. Matka Jana pochodziła z osiadłej w Krakowie niemieckiej rodziny Rossbergów. Dwaj starsi bracia brali udział w wolnościowym zrywie Wiosny Ludów.
Od dzieciństwa Jan wykazywał się dużym talentem plastycznym. Uczęszczał do krakowskiego Gimnazjum św. Anny, zaś w 1858 r. dzięki stypendium wyjechał na studia do Monachium. Po ich zakończeniu i powrocie do rodzinnego miasta, w 1862 roku, namalował jedno ze swoich najbardziej znanych dzieł – “Stańczyka”. Klęska Powstania Styczniowego wpłynęła na porzucenie przez Matejkę cenionego przez niego malarstwa religijnego i skupienie się na przedstawianiu wydarzeń i postaci historycznych.
Wiele jego obrazów nie zawierało ścisłej prawdy historycznej, czasem umieszczał na nich postacie w rzeczywistości nie uczestniczące
w wydarzeniach, przez co chciał bardziej przybliżyć idee wydarzeń niż nauczać historii w klasyczny sposób. Obrazy Matejki charakteryzuje nie tylko kunszt wykonania, ale także komponowanie wiel­opos­taci­owyc­h i panoramicznych scen, świetnie zaaranżowanych z precyzyjnie przedstawionymi postaciami pełnymi ekspresji. W pracach artysty dostrzegamy pełnię barw, precyzję konturu i dopracowane szczegóły.
Z czasem w obrazach Matejki widać również tendencję do pogłębienia dramaturgii scen oraz drobiazgowego odtwarzania strojów, wnętrz czy sprzętów.
Jan Matejko prowadził działalność dobroczynną, m.in. dofinansowywał budżet miasta, wspomagał biednych, przekazywał często obrazy na rzecz państwa lub organizował darmowe wystawy. Uczestniczył w ratowaniu zabytków Krakowa. Brał udział w pracach komisji nad stworzeniem ustawy o konserwacji zabytków oraz komisji kons­erwa­tors­kich­ w czasie odnawiania ołtarza Wita Stwosza w Kościele Mariackim, restauracji budynku Sukiennic, zamku na Wawelu oraz Kościoła Mariackiego.
Dzieła Jana Matejki były jednym z kamieni węgielnych czegoś, co możemy nazwać kulturą przetrwania. Malarz okazał się twórcą niezwykłego patriotycznego kodu, który na zawsze zapisał się w naszej pamięci. Na wystawie w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łomży możemy zobaczyć książki biograficzne oraz albumy malarskie Jana Matejki. Na szczególną uwagę zasługuje album wydany w 1876 roku z tekstem objaśniającym Kazimierza Władysława Wójcickiego.
Zapraszamy do obejrzenia wystawy z okazji 185. rocznica urodzin i 130. rocznica śmierci Jana Matejki
www.mbp-lomza.pl

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z podsumowania projektu “Gloria victis. Powstanie Styczniowe na ziemi łomżyńskiej”.
www.mbp-lomza.pl