14 marca minęło 75 lat od uroczystego otwarcia Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży. Z tej okazji w naszej bibliotece powstała wystawa poświęcona szerokiej działalności muzeum. Można na niej zobaczyć różne publikacje oraz dokumenty życia społecznego ze zbiorów MBP w Łomży oraz Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży.
Pierwsza próba utworzenia muzeum w Łomży została podjęta już na początku XX wieku. Przy Polskim Towarzystwie Krajoznawczym powstała sekcja muzealna, która wystosowała apel do społeczeństwa o przekazywanie zabytkowych przedmiotów. O napływających darach informował tygodnik łomżyński – “Wspólna Praca”. Przekazywano monety, banknoty, kule armatnie, próbki tkanin, był zakonserwowany krokodyl z Nilu. Zbiory te niestety zaginęły w trakcie I wojny światowej. Następną próbę tworzenia muzeum, zwieńczoną sukcesem, podjęto w 1946 r. w Instytucie Północno-Mazowieckim kierowanym przez Adama Chętnika.
W tworzonej placówce planowano trzy działy: zniszczeń wojennych ziemi łomżyńskiej, geologiczno-pale­onto­logi­czny­ oraz dział etnografii i kultury ludowej. Ten ostatni miał być organizowany w Nowogrodzie jako muzeum typu skansenowskiego. Pierwszymi eksponatami były zabytki pozostałe po Stacji Naukowo-Badawczej oraz zebrane przez Adama Chętnika już po wojnie m.in. okazy geologiczne, ułamki ceramiki pradziejowej. Tworząca się placówka przyjęła nazwę: Muzeum Północno-Mazowieckie. Pierwszą siedzibą był lokal przy Alei Legionów, składający się z 2 pokojów i przedpokoju, o łącznej powierzchni 108m². Oficjalne otwarcie muzeum nastąpiło 14 marca 1948 r., był to zarazem pierwszy pokaz zbiorów muzealnych. W 1950 roku placówka została upaństwowiona, otrzymała nazwę Muzeum w Łomży, a Adam Chętnik został “kustoszem pracy muzealno- naukowej”.

W 1956 r. muzeum przeniosło się do nowej siedziby przy ulicy Sadowej 4, zajmując III piętro w Powiatowym Domu Kultury. Zwiększona powierzchnia pozwoliła na prezentację większej ilości zbiorów, przede wszystkim etnograficznych, historycznych, przyrodniczych oraz bursztynów. W 1975 r. placówka otrzymała nazwę Muzeum Okręgowe. Terenem jej działalności było województwo łomżyńskie, a w zakresie badania i gromadzenia zbiorów etnograficznych również województwa sąsiednie. Kolejna przeprowadzka nastąpiła w 1980 r. do wyremontowanego i adaptowanego na cele muzealne budynku z końca XIX wieku, tzw. “Domku Pastora”. Oprócz sal ekspozycyjnych, znajdowały się biura, pracownie, biblioteka. Obchodząc jubileusz 50-lecia w 1998 r. muzeum powróciło do swej pierwszej nazwy Muzeum Północno-Mazowieckie. We wrześniu 2005 roku Muzeum otrzymało w użyczenie budynek po Publicznym Gimnazjum Nr 4 , przy ulicy Dwornej 22c. W obiekcie niezbędne było przeprowadzenie prac adaptacyjno-remontowych, które w efekcie przystosowały budynek do celów muzealnych. W lutym 2011 roku otwarto wystawę czasową „Papierowe cudeńka” ze zbiorów Rodziny Sosenków z Krakowa i w ten sposób zainaugurowano działalność ekspozycyjną muzeum.

Kalendarium
1946 – początki organizacji Muzeum w Łomży w ramach Instytutu Północno-Mazowieckiego w Łomży, działającego pod kierownictwem Adama Chętnika, w lokalu przy Al. Legionów 51. Pod koniec roku Muzeum zgromadziło około 1500 eksponatów.

1947 – Muzeum Północno-Mazowieckie oraz Oddział Towarzystwa Naukowego Płockiego otrzymały lokal przy Alei Legionów 18 (obecnie 26). Było to mieszkanie składające się z dwóch pokoi. Zbiory liczyły 1972 obiekty.

1948 – 14 marca, o godzinie 15.00 nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży.

1949 – Muzeum w Łomży przeszło pod nadzór Muzeum Narodowego w Warszawie. Łomżyńska placówka przejęła opiekę nad pozostałościami po Muzeum Kurpiowskim w Nowogrodzie, co formalnie nastąpiło w 1956 roku.

1950 – pierwsza wystawa bursztynu w Polsce autorstwa Adama Chętnika, zorganizowana w siedzibie Muzeum przy Al. Legionów.

1953 – Jadwiga Krajewska została kierownikiem Muzeum w Łomży.

1956 – Muzeum przeniosło się na trzecie piętro budynku Powiatowego Domu Kultury przy ul. Sadowej 4.

1958 – Muzeum w Łomży znalazło się pod opieką Muzeum Okręgowego w Białymstoku

1959 – Muzeum zostało przejęte przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Łomży.

1965 – Muzeum otrzymało nowy statut. Zgodnie z nim prowadzone były działy merytoryczne: archeologiczno-historyczny, przyrody, etnografii, naukowo-oświatowy.

1969 – Muzeum zainicjowało „Konkurs na najpiękniejszą palmę i wycinankę kurpiowską” we wsi Łyse.

1975 – 1 lipca – Muzeum zostało przemianowane na Muzeum Okręgowe w Łomży. Dyrektorem została Jadwiga Krajewska-Chętnik.

1976 – 4 października – Muzeum Okręgowemu nadano statut. Swoją działalnością placówka objęła teren nowo utworzonego województwa łomżyńskiego

1977 – stanowisko dyrektora Muzeum objął Bogumił Kunicki.

1980 – przeprowadzka do nowej siedziby Muzeum w Domu Pastora przy ul. Krzywe Koło 1.

1984 – nowym oddziałem zostało Muzeum Przyrodnicze w Drozdowie (w 1995 roku Muzeum zostało usamodzielnione).

1988 – funkcję dyrektora Muzeum powierzono Jerzemu Jastrzębskiemu.

1992 – do Muzeum zostało przyłączone Biuro Wystaw Artystycznych (obecnie Galeria Sztuki Współczesnej – Oddział Muzeum).

1996 – Muzeum rozpoczęło przyznawanie nagrody „Bursztynowego Kierca”. Nagrodę przyznawaną do 2009 roku otrzymały w sumie 34 instytucje i osoby prywatne.

1998 – wojewoda łomżyński uroczyście przekazał zarządzenie z nowym statutem. Na jego mocy zmieniono nazwę Muzeum Okręgowego na Muzeum Północno-Mazowieckie.

2005 – decyzja Prezydenta Miasta o przyznaniu Muzeum nowej siedziby przy ul. Dwornej 22c. Adaptacja i remont budynku po zlikwidowanym Gimnazjum nr 4 trwały do 2011 roku.

2008 – „60 lat za nami”, wystawa ze zbiorów własnych Muzeum z okazji jubileuszu 60-lecia.

2011 – luty – otwarcie pierwszej wystawy czasowej „Papierowe cudeńka” ze zbiorów Rodziny Sosenków z Krakowa, inaugurującej działalność ekspozycyjną w nowej siedzibie.

2011 – lipiec – Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

2013 – 2015 – przygotowanie i uroczyste otwarcie wystaw stałych z zakresu archeologii i historii Łomży, lamp naftowych, rzeźby kurpiowskiej i bursztynu.

2018 – luty – otwarcie wystawy z własnych zbiorów „Ocalone od niepamięci” z okazji jubileuszu 70-lecia Muzeum . Zastępca Prezydenta Łomży Agnieszka Muzyk przekazała muzeum unikalny eksponat zakupiony przez władze miasta. Jest to wydana w 1977 roku płyta zawierająca cztery utwory z widowiska muzycznego „Ballada łomżyńska” z muzyką Czesława Niemena i słowami Ernesta Brylla.

2019 – sierpień – otwarcie wystawy „Dzieje wędrującej kolekcji” – sztuka polska ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach.
2021 – czerwiec – otwarcie wystawy „Kierunek SZTUKA” ze zbiorów Muzeum KUL Jana Pawła II w Lublinie.
2021 – powołanie Pauliny Bronowicz-Chojak na stanowisko dyrektora Muzeum.

2022 – październik – otwarcie wystawy „Żydzi łomżyńscy. Życie. Śmierć. Pamięć” zorganizowanej w 80. rocznicę likwidacji getta w Łomży.

2022 – Skansen Kurpiowski im. Adama Chętnika w Nowogrodzie został wydzielony ze struktury Muzeum i stał się samodzielną instytucją kultury prowadzoną przez samorząd województwa.

2022 – zbiory Muzeum liczą blisko 28 000 obiektów.

2023 – Muzeum liczy sobie 75 lat.

Serdecznie dziękujemy Pani Karolinie Skłodowskiej, która kieruje Galerią Sztuki Współczesnej w Łomży, za pomoc w stworzeniu wystawy jubileuszowej muzeum.

Fotorelacja ze spotkania z twórcami kanału „Historia Realna” Piotrem Zychowiczem i jego gościem Jackiem Bartosiakiem, szefem Strategy&Future, które odbyło się 15 marca 2023 r. o godz. 18:00 w Filharmonii Kameralnej w Łomży.
www.mbp-lomza.pl

Zapraszamy na marcowe spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki 16 marca o godz. 15.00 do Filii Nr 2 mieszczącej się przy ulicy Księżnej Anny 2.