131 - 135 / 298
Nie-Boska komedia
Autor:
Teodor Farent
Nie-Boska komedia
Podtytuł:
Wydanie z opracowaniem. Lektura
Autor:
Zygmunt Krasiński
Nie-Boska komedia
Scenariusz:
Lidia Skarżyńska, Jerzy Skarżyński, Zygmunt Krasiński
Pierwsza telewizyjna inscenizacja najgłośniejszego - obok "Irydiona", nie licząc imponującej korespondencji, uznawanej także za istotne dokonanie literackie - dzieła Zygmunta Krasińskiego (1812- 59). Prapremiera "Nie-Boskiej komedii" odbyła się w Krakowie dopiero w 1902 r., m.in. dlatego, że dziewiętnastowieczny teatr za pomocą dostępnych sobie środków nie był w stanie zrealizować nowatorskiego w formie "tworu słowiańskiej wyobraźni", wedle określenia Mickiewicza. W swych wykładach w College de France wieszcz analizował dramat Krasińskiego jako najwyższe osiągnięcie teatru polskiego. Co zaskakujące, "Nie-Boska komedia", pisana w Wiedniu i Wenecji w 1833 r., jest dziełem zaledwie 21-letniego twórcy, dotychczas pisującego powieści historyczne w stylu Scotta."Nawet zważywszy znakomitość umysłu Krasińskiego - zauważył w swej "Historii literatury polskiej" Czesław Miłosz - trudno pojąć, jak młody arystokrata mógł stworzyć jedyne w tym czasie europejskie dzieło zajmujące się walką klas w kategoriach nieomal marksistowskich (Karol Marks miał wówczas piętnaście lat!). Być może dramat zrodził się w jakichś tajemniczych głębiach lęku w podświadomości młodego człowieka. Był wstrząśnięty rewolucją francuską 1830 roku i rozruchami robotniczymi w Lyonie. Był także pod wrażeniem poglądów ojca na polskie powstanie. Współczesne mu wydarzenia wraz z rozmyślaniami nad rewolucją francuską roku 1789 zlały się w jego umyśle w ideę rewolucji w ogóle. Było dla niego jasne, że rewolucja w Europie musi nadejść i że zmiecie ona jego i ludzi jego pokroju". Telewizyjna inscenizacja Zygmunta Hubnera została zrealizowana w pół filmowej, pół teatralnej konwencji, w naturalnej scenerii starych murów i ruin, w pięknych plenerach, wśród mgieł, dymów i ognia symbolizującego grozę rewolucyjnego piekła. Jak podkreślano w recenzjach popremierowych, widowisko urzeka urodą romantycznej stylizacji - "dokonała się na małym ekranie konkretyzacja tego, co zawsze pozostawało poza możliwościami sceny, przy czym w aranżacji tła czuje się rygor stylu, smakowanie detali, estetyczny ład. Słowem, "Nie-Boska" jakiej nie było".Podobnie jak Mickiewicz w "Dziadach" i Słowacki w "Kordianie", Krasiński najpierw ukazuje typowy dla bohatera romantycznego dramat osobisty - zaślubiny hrabiego Henryka z niekochaną kobietą, chorobę synka, obłęd i śmierć żony, która płaci najwyższą cenę za ścigane przez męża poetyckie miraże. Jednak piękna Dziewica, uosobienie Poezji, w istocie okazuje się trupem - wszystko, co czynił Henryk, kolejna ofiara "książek zbójeckich", obnaża tylko jego wewnętrzną pustkę. Część druga "Nie-Boskiej komedii" to dramat społeczny. Bohater występuje tu jako człowiek zaangażowany politycznie, stojący na czele skazanej na zagładę arystokracji, broniącej się już tylko w Okopach Świętej Trójcy przed nadciągającymi zastępami rewolucjonistów pod wodzą Pankracego, charyzmatycznego przywódcy, człowieka o żelaznej woli, jasno myślącego i konsekwentnie zdążającego do celu. Spotkanie tych dwóch postaci, krańcowo różnych osobowości, stanowi kluczowy moment dramatu, a nocna wyprawa Henryka do obozu rewolucjonistów, przypominająca wędrówkę przez dantejskie piekło, unaocznia destrukcję wszelkich wartości po obu stronach. Giną obaj - Henryk, który samobójczym gestem próbuje sam siebie ocalić przed ostateczną klęską, i Pankracy, przytłoczony wizją krzyża i zwyciężającego Galilejczyka. Jak pisała prof. Maria Janion, Krasiński "powiedział "nie" arystokracji i demokracji. Znacząca wieloznaczność zakończenia "Nie-Boskiej komedii" odsłania wszystkie antynomie dramatu. Ale wśród tych miażdżących antynomii dla Krasińskiego jako romantyka istniał jeden istotny punkt oparcia: zbuntowany, cierpiący człowiek szukający sensu swego bytu między ziemią a niebem"
131 - 135 / 298
Kategorie
Biblioteki
Lokalizacja

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Dotacje na innowacje - Inwestujemy w Waszą przyszłość
foo