Głównym bohaterem jest młody chorąży orszański Andrzej Kmicic, który przybywa na Laudę, aby zgodnie z testamentem Herakliusza Billewicza poślubić jego wnuczką Aleksandrę Billewiczównę. W tym też momencie rozpoczyna się akcja powieści, barwnego romansu historycznego, którego tło tworzą burzliwe lata szwedzkiego najazdu w latach pięćdziesiątych XVII stulecia. Tak jak młodzi bohaterowie przezwyciężają przeszkody stające naprzeciw ich uczuciu, podobnie Rzeczpospolita, przygnieciona szwedzką przewagą, zbierze siły i wychodzi cało z opresji. Pisana ku pokrzepieniu serc powieść do dziś znajduje wiernych czytelników, doczekała się też ekranizacji autorstwa Jerzego Hoffmana. /lubimyczytac.pl/

Jest rok 1413. Lud Paryża atakuje pałac Saint-Pol. Młodziutka Katarzyna Legoix, córka złotnika, widzi młodzieńca prowadzonego przez oszalały tłum na śmierć. Czując przypływ rozpaczy i miłości, dzięki fortelowi ratuje chłopca. Od tej chwili los Katarzyny i jej bliskich nieodwracalnie i dramatycznie się zmienia, splatając się z losami Francji pełnymi intryg, spisków, przelanej krwi, ale także wielkiej namiętności i miłości. Porywające romanse, przygody, walka o władzę, zdrada, liczne niebezpieczeństwa i zwroty akcji sprawiają, że historię Katarzyny Legoix czyta się jednym tchem! Jej dalsze niezwykłe losy w kolejnych tomach.

Główny wątek powieści to miłość Stanisława Wokulskiego (zubożałego szlachcica) - kupca do Izabeli Łęckiej - arystokratki. Wokulski zgromadził majątek podczas wojny rosyjsko-tureckiej. Akcja powieści rozpoczyna się, kiedy wraca do Warszawy, by już otwarcie ubiegać się o względy swojej ukochanej - panny Łęckiej. Jest ona niestety kobietą niezdolną do odczuwania głębszych uczuć, liczą się dla niej jedynie pieniądz i luksus. Jest gotowa sprzedać się za te wartości bogatemu i staremu arystokracie. Nie dopuszcza myśli o małżeństwie z Wokulskim, bo jest on w jej mniemaniu człowiekiem z niższej warstwy społecznej (pochodzi co prawda z rodziny szlacheckiej, ale został kupcem). Historia miłosna kończy się katastrofą - Wokulski znika w tajemniczych okolicznościach (istnieją przypuszczenia, że popełnił samobójstwo), a Izabela wstępuje do klasztoru. REKLAMA Cel napisania utworu określił sam pisarz: „przedstawić naszych polskich idealistów na tle społecznego rozkładu”. Akcja powieści rozgrywa się w końcu lat 70. XIX w. (a dokładnie między styczniem 1878 a październikiem 1879). Prus opisał w powieści sylwetki trzech idealistów (ludzi, którzy swoje życie podporządkowali konkretnej idei): Rzeckiego (idealistę pracy - człowieka niezwykle sumiennego, dokładnego, który poświęcił życie pracy jako subiekt), Wokulskiego (idealistę miłości - który w pewnym momencie życia wszystko podporządkował miłości do kobiety, bo w tej miłości odkrył sens życia), Ochockiego (idealistę nauki - który poświęca się bez reszty doświadczeniom, badaniom naukowym w celu zbudowania maszyny latającej). [bryk.pl]