Ostanie z wielkich polskich powstań narodowych skierowane przeciwko Rosji, trwające od 22 stycznia 1863 roku do połowy 1864. Toczone na ziemiach objętych zaborem rosyjskim, a więc w Królestwie Polskim, Litwie, Białorusi i części Ukrainy.
Do wybuchu powstania przyczyniło się osłabienie Rosji po wojnie krymskiej (1853-1856), zjednoczenie Włoch i ich udana walka o wolność oraz powstanie wielu tajnych narodowych ugrupowań politycznych. W końcu 1861 r. sieć konspiracyjną zorganizowały rywalizujące ze sobą dwa obozy polityczne: umiarkowany „białych” i radykalny „czerwonych”. Sytuację zaogniły również krwawo tłumione przez Rosję manifestacje religijno-patriotyczne z lat 1860-1861. W najkrwawszej z nich, zorganizowanej na Placu Zamkowym w Warszawie w dniu 8 kwietnia 1861 roku zginęło 200 a rannych zostało 500 polskich patriotów. [...]
pbw.kielce.pl