30 stycznia br. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Konstantynowie Łódzkim odbyło się spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki. Klubowicze dyskutowali o książce Zofii Borowskiej-Wyrwy „Skaza”, wydanej w 2010 r. nakładem Wydawnictwa Novae Res. „Skaza” to książka zaliczana w kategoriach literatury pięknej do gatunku powieści historycznej.

„Skaza” to powieść o czło­wiec­zeńs­twie­, „ dobrych Niemcach” ceniących swój honor i odwagę, świetnie oddająca nastroje i realia życia tamtych czasów, błyskotliwa, czyta się przysłowiowym jednym tchem, ciekawa nawet dla osób niezbyt lubiących tematykę wojenną.
Poznajemy losy 3 rodzin: niemieckiej, polskiej i żydowskiej. Magda i Stefan Sobańscy – wzorowe małżeństwo zamieszkałe w kamienicy warszawskiej, któremu do pełni szczęścia brakuje jedynie dziecka. W lipcu 1939 roku Magda zmuszona jest za namową męża zmienić plany wakacyjne. Zamiast corocznego wypoczynku w modnym przedwojennym kurorcie Jurata wyjeżdża na Kielecczyznę do majątku wuja męża – Złotniki. Miriam i Józef Rosenbaum – szczęśliwe przed wojną, liczące się w lokalnej społeczności małżeństwo - jako najlepszy lekarz – dentysta i absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, nauczycielka rysunków w gimnazjum - żydowskie małżeństwo spodziewające się dziecka. Z chwilą wybuchu wojny zostają wysiedleni, podobnie jak inne żydowskie rodziny do najn­ędzn­iejs­zych­ domostw na peryferiach miasteczka. Arnold Neugebauer, jego żona Erna, syn Johann oraz dwie córki – niemiecka rodzina z bawarskiej wsi Ratzeburg o zróżnicowanych poglądach politycznych. Arnold Neugebauer to inwalida wojenny odznaczony Krzyżem Żelaznym za zasługi w czasie pierwszej wojny światowej. Chce jedynie wieść spokojne życie, nie popiera ideologii hitlerowskiej, nie jest nazistą, zmuszony jednak zostaje do wstąpienia do hitlerowskiej partii NSDAP, a następnie wysłany do Generalnej Guberni .

Klubowicze zgodnie podsumowali, że w skali pięciu ocen „Skazie” wystawiliby „trójkę” z plusem. Mocną stroną powieści jest niewątpliwie faktografia historyczna. Wielu recenzentów podnosiło, że fakty są wręcz przedstawiane podręcznikowo, jednakże podkreślić, że autorka tworzyła powieść będąc już w sędziwym wieku. Można uznać, że autorka chciała jak najlepiej oddać realia tamtych czasów, z resztą czasów jej młodości. To, co wyróżnia „Skazę” to również równe tempo narracji i klasyczny język, który teraz może być uważany wśród współczesnych twórców za niespotykany. In plus należy również ocenić wielowątkowość powieści, losy bohaterów przeplatają się ze sobą, a logika fabuły skłania do „wczucia się” i zapamiętania w kolejno widzianych oczyma wyobraźni wydarzeniach. Klubowicze nadmieniali z drugiej strony, że akcja książki nie jest dynamiczna i wartka, co może nie wszystkim się podobać.