Dom czterdziestu wieszczów • Kilka lat temu ukazała się, wydana przez Wydawnictwo „Znak”, książka Joanny Olczak-Ronikierowej „Wtedy. O powojennym Krakowie”. Najpiękniejszym i najp­ogod­niej­szym­ fragmentem autobiografii autorki jest opis życia w Krakowie, tuż po wojnie, w kamienicy przy ulicy Krupniczej 22 tj. w Domu Literatów, gdzie po okupacji znalazła schronienie wraz ze swoją matką (Hanną Mortkowicz-Olczakową) i babką (Janiną Mortkowiczową). • Muzy wciąż czuwają nad Krupniczą i niedawno ukazała się kolejna pozycja, poświęcona w całości dziejom niezwykłej kamienicy - „Wszystkie drogi prowadzą na Krupniczą. O Domu Literatów” autorstwa Anny Grochowskiej, absolwentki filologii polskiej i historii sztuki, doktorantki Wydziału Polonistyki UJ. Autorka otrzymała w roku 2014 stypendium twórcze Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za projekt, którego owocem jest niniejsza książka. Publikacja wydana została pod patronatem Krakowa Miasta Literatury UNESCO. • Dom Związku Literatów Polskich działał przy ul. Krupniczej od 1945 do 1995 roku. Mieszkali w nim wraz z rodzinami poeci, pisarze i działacze Związku m.in.: Stefan Kisielewski, Jerzy Andrzejewski, Sławomir Mrożek, Adam Polewka, Stanisław Dygat, Leon Kruczkowski, Kazimierz Brandys, Halina Poświatowska, Wisława Szymborska. Mieszkał również Konstanty Ildefons Gałczyński, twórca określenia „dom czterdziestu wieszczów”, używanego wymiennie z nazwami „literacki kołchoz”, czy też „czworaki dla literatów”, wskazujących to samo miejsce na mapie Krakowa. Z córką Konstantego Ildefonsa, Kirą, przyjaźniła się mała Joasia Olczakówna. Za dziećmi Adama Polewki, z dubeltówką biegał Zbigniew Mehoffer, syn malarza. Znajdujemy tutaj elementy biografii pisarzy i poetów, okraszone komicznymi, ale często także ogromnie smutnymi historiami z życia, przez których pryzmat widzimy ich twórczość w zupełnie nowym świetle. • Dla literatów, którzy znaleźli w nim schronienie, budynek był jednocześnie wybawieniem i przekleństwem. Dlaczego? Nie da się opowiedzieć w skrócie, książkę trzeba przeczytać. A czyta się ją jednym tchem. Napisana jest z humorem, lekkim przymrużeniem oka, a jednocześnie ciepło i z dużą wyrozumiałością dla bohaterów. Wydaje się, jakby autorka znała ich wszystkich osobiście. Tak wspaniały wynik można osiągnąć łącząc umiejętność słuchania z empatią i ciężką pracą nad dokumentami archiwalnymi. Przeglądając bibliografię na końcu książki chylę czoła przed ogromem pracy, wykonanej przez Panią Annę Grochowską. • Czytelnicy, którym spodoba się książka, z pewnością będą z niec­ierp­liwo­ścią­ czekać na nowy film: „Dom Pod Wiecznym Piórem”, w reżyserii Marka Gajczaka i według scenariusza Jana Polewki. Podobno już rozpoczęto przygotowania, ruszyły zdjęcia. Myślę, że tytuł mówi sam za siebie i motyw przewodni jest oczywisty. Wystarczy powiedzieć, że autor scenariusza urodził się w roku 1945 i był jednym z tych dzieciaków, do których chciał strzelać z dubeltówki Zbigniew Mehoffer. Co ciekawe – według Anny Grochowskiej – Jan Polewka nadal mieszka w Domu Literatów. • Maria Mazur-Prokopiuk • Biblioteka Kraków

(D)rzewna historia • Każdy z nas ma mniejsze lub większe marzenia. A gdyby tak mieszkać w pobliżu drzewa życzeń? Taką możliwość mają mieszkańcy miasteczka, w którym na jednej z działek rośnie ponad dwustuletni Dąb, bohater książki Katherine Applegate „Drzewo życzeń”. Relacjonuje czytelnikom wydarzenia, opowiada historie, przedstawia swoich przyjaciół i mieszkańców okolicy, a w dodatku ma niezwykłą rolę w społeczeństwie. Co roku, 1 maja mieszkańcy odwiedzają go i zawieszają na gałęziach życzenia, np. kartkę, tkaninę, skarpetę, gałganki itp., jest to pradawny irlandzki zwyczaj, który nie podoba się Francesce – właścicielce terenu, na którym rośnie drzewo. • Dąb, będący jednocześnie narratorem, wielokrotnie słyszy od właścicielki, że zostanie w końcu ścięty, nie będzie miała problemu z odwiedzinami nieproszonych gości, fruwającymi życzeniami, spadającymi liśćmi czy rzucanym cieniem. Zanim jednak nastąpi dramatyczny moment, czytelnicy poznają dwójkę dzieci z najbliższego sąsiedztwa. Stephen jest rodowitym mieszkańcem miasteczka, a jego sąsiadka Samar przybyła wraz z rodziną z kraju ogarniętego wojną. Nie jest dziewczynce łatwo odnaleźć się w nowej rzeczywistości, nie ma przyjaciół, jest wytykana przez innych, nikt nie odwiedza jej rodziny, nie może liczyć na żadną pomoc, w dodatku na pobliskim drzewie wyryto napis „wynocha”. Nie radzi sobie z nową sytuacją, po kilku miesiącach postanawia zawiesić na Dębie kartkę z życzeniem: Chciałabym mieć przyjaciela. • Francesca podejmuje decyzję o ścięciu drzewa. W obliczu zagrożenia Dąb postanawia spełnić życzenie Samar, łamie także zasadę milczenia. Przy pomocy sprytu i we współpracy z przyjaciółmi – wroną Bongo, oposami, szopami, sowami i skunksami, chce zaprzyjaźnić Stephena z Samar, a przy tym zbliżyć ich rodziny do siebie. Czy dzieci się zaprzyjaźnią? Jakie konsekwencje spotkają drzewo i mieszkających w nim lokatorów? Co zrobią mieszkańcy i uczniowie szkoły? Musicie dowiedzieć się o tym sami. • „Drzewo życzeń” to poetycka, wzruszająca, mądra i niezwykle ciepła opowieść, utrzymana w baśniowej konwencji, o życiu, inności, uprzedzeniach, tolerancji, samotności, relacjach międzyludzkich, pragnieniu przynależności i przemijaniu. Historia z optymistycznym przesłaniem, nie tylko dla dzieci. Wspaniale zwraca uwagę na wartości, które we współczesnym świecie zanikają: jest to szacunek, odwaga, przyjaźń, tolerancja, nadzieja. Autorka trudny temat przedstawiła w zrozumiały sposób. Dąb jest symbolem osoby o mocnym charakterze, silnie ugruntowanym światopoglądzie, bez uprzedzeń, stereotypów, z filozoficznymi przemyśleniami. Niezwykle piękne jest przesłanie książki – każdy, niezależnie od wyznawanej religii, światopoglądu, zasługuje na szczęście i akceptację. Opowiedziana historia wzrusza i na długo zapada w pamięć. Książka została wydana w ponad 20 wersjach językowych, znalazła się na liście bestsellerów New York Timesa i Amazona. W Polsce wydana została przez Wydawnictwo Dwie Siostry. Treść dopełniają ilustracje autorstwa Sary Olszewskiej, będące subtelnymi szkicami zwierząt. Sam projekt okładki jest niezwykle interesujący. Nie może tej pozycji zabraknąć w domowych biblioteczkach. • Paulina Knapik • Biblioteka Kraków

W ostatnim czasie książki biograficzne są modne. Chętnie piszą je autorzy, z zaciekawieniem sięgają po nie czytelnicy. Elżbieta Konieczna zgotowała nam, nade wszystko miłośnikom teatru, nie lada duchową ucztę w postaci książki „Jerzy Jarocki. Biografia”. • „Jerzy Jarocki”, to biografia, za którą autorka uhonorowana została Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca (luty 2019). Bohater jej książki, wybitny reżyser teatralny przez lata związany z Krakowem, gdzie skończył PWST, a później realizował swe najważniejsze kreacje teatralne, stał się filarem teatru polskiego drugiej połowy XX wieku. • Na ponad 450 stronach, opisując twórcze życie Jarockiego, Elżbieta Konieczna opierała się w głównej mierze na swych obserwacjach. Jako recenzent uczestniczyła we wszystkich krakowskich realizacjach teatralnych Jarockiego. Dopełnieniem opowieści o Jerzym Jarockim są rozmowy z artystami przeprowadzone przez autorkę. W słowie od wydawcy czytamy, że książka o reżyserze była od zawsze wpisana w życie Elżbiety Koniecznej. Jest też prawdziwym hołdem, jaki mogła złożyć Mistrzowi.

Są takie książki, do których się wraca mimo upływu czasu. Przypomniałam sobie kilka tytułów z mojej czytelniczej listy podczas lektury książki Izabeli Degórskiej „Internat”. Główna bohaterka – Wiktoria, studentka socjologii, bada fenomen książki wydanej blisko pięćdziesiąt lat temu. Książki, która w momencie wydania przeszła właściwie bez echa. Wystarczyło jednak, że znana gwiazda wspomniała o książce w telewizji śniadaniowej, by zapomniana dotąd powieść podbiła serca młodych czytelniczek, a pewne nieduże wydawnictwo wznowiło książkę. Internat Kasandry Vitay, bo powszechną fascynację tym tytułem bada Wiktoria, przetłumaczono na osiemnaście języków, powstała nawet ekranizacja. Wiktoria dociera do jednego z pierwszych (bez skrótów i niea­utor­yzow­anyc­h poprawek) egzemplarzy tej powieści, rozgrywającej się w szkole dla dziewcząt. Wkrótce w niepojęty sposób sama staje się bohaterką badanej powieści i trafia do świata wykreowanego przez autorkę Internatu. Wciela się tam niejako w jedną z wymyślonych postaci, przyjmując jej wygląd i cechy osobowości. Początkowe zdumienie i idąca za nim fascynacja stopniowo zamieniają się w obawę, że Wiktoria zostanie już w tym powieściowym świecie, który zapętla się i rządzi swoimi prawami. Okazuje się też, że nie jest jedyną osobą, która w ten sposób zasila świat powieściowy, który karmi się energią uwięzionych w nim czytelniczek, dając poczucie trwania na granicy snu. Główna bohaterka – w miarę rozwoju wypadków i poznawania kolejnych postaci wykreowanego świata – zaczyna zdawać sobie sprawę, że ucieczka z internatu to kwestia życia lub śmierci… • Powieść Izabeli Degórskiej to dobrze napisana, wciągająca i trzymająca w napięciu, klimatyczna opowieść z przyjaźnią i pragnieniem akceptacji w tle. To świetna propozycja nie tylko dla starszej młodzieży, ale również dla miłośniczek, do których zalicza się pisząca te słowa, Małej księżniczki, Godziny pąsowej róży czy znakomitej Tajemnicy Abigél Magdy Szabó. • Ewa Cywińska • Biblioteka Kraków

Pętla niefortunnych zdarzeń • Wojciech Chmielarz jest obecnie jednym z najp­opul­arni­ejsz­ych polskich twórców kryminałów. W 2018 roku sięgnął jednak po inny typ powieści – wydał thriller psychologiczny. • Tytułowe 8Żmijowisko* to niewielka wieś, do której na wakacje wybrała się grupa starych znajomych. Sielankowy urlop przerywają jednak powracające z przeszłości konflikty – w trakcie jednej z imprez wywiązuje się kłótnia, zaś kolejnego dnia okazuje się, że zaginęła nastoletnia córka jednej z par – Ada. Rok później do Żmijowiska wraca tata dziewczynki i chce podjąć kolejną próbę poszukiwań. Okazuje się, że w tym samym czasie do tego miejsca przyjeżdża również inny uczestnik ubiegłorocznych wakacji. Wielość wątków i perspektyw dodaje książce dynamizmu, mimo iż pozornie wydaje się, że w fabule nic się nie dzieje. Dramat, który wydarzył się podczas wakacji w Żmijowisku powoli niszczy i zabija bohaterów, doprowadzając do jeszcze tragiczniejszych wydarzeń. Autor doskonale przedstawia problemy społeczne, m.in. zdradę, wykluczenie, rozpad rodziny, samotność i wywiera mocną emocjonalną presję na czytelniku. Finał historii jednak tak zaskakuje, że będą Państwo • chcieli sięgnąć po tę pozycję raz jeszcze, aby znaleźć kluczowe momenty, które pozornie wydawały się bez znaczenia. • Żmijowisko trzyma w napięciu do ostatnich stron, polecam każdemu czytelnikowi lubiącemu dreszczyk strachu i emocji. Powieść znalazła się na liście bestsellerów serwisu Audioteka, a magazyn Newsweek uznał ją za jedną z najlepszych książek na lato. Pozycja prawdopodobnie zostanie zekranizowana w formie serialu. • Jolanta Oleksa • Biblioteka Kraków