Obydwa świeckie kluby DKK już od kilku sezonów uczestniczą w „Warsztatach z literatury polskiej dla członków i moderatorów DKK”. Czytelnicy przybywają na nie licznie i aktywnie w nich uczestniczą. Tak było również 24 września br. w czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej. Tym razem warsztaty prowadziła pani Anna Marchewka - doktor Wydziału Polonistyki UJ, autorka rozprawy pt. „Wstyd w twórczości Ewy Szelburg –Zarembiny”, zajmująca się krytyką literacką, publikująca w „Lampie” i „Zadrze” specjalistka od literatury popularnej. Przedmiotem naszego spotkania była książka „Sońka” Ignacego Karpowicza. Wszyscy klubowicze przeczytali ją z ogromnym zain­tere­sowa­niem­ i emocjonalnym zaangażowaniem. Dzięki pani A.Marchewce mogliśmy przeżyć przygodę z książką jeszcze raz, znacznie pogłębiając jej odbiór, poszerzając nasz punkt widzenia poprzez poznanie kontekstów kulturowych, obyczajowych, literackich.

„Sońka” jest magiczną opowieścią o tytułowej bohaterce, kobiecie żyjącej od urodzenia w małej wsi na Podlasiu, doświadczającej dramatycznego losu w tym odległym miejscu, które zwykliśmy nazywać pograniczem. Osią narracji jest historia niezwykłej miłości Sońki – młodej dziewczyny stamtąd i Joachima - niemieckiego esesmana, najeźdźcy. Prowadząca warsztaty rozpoczęła je od podkreślenia wiel­owym­iaro­wośc­i opowieści Ignacego Karpowicza i jej zwodniczego charakteru. Uwodzi już sama okładka i ilustracje na wyklejkach do niej. Subtelność kolorystyki i ornamentów przykuwa uwagę , wabi pięknem ale okazuje się również symboliczna. Przemijają (przekwitają) nie tylko kwiaty ale i ludzkie życie, życie tytułowej bohaterki. Motywy (zdjęcia) wykorzystane przez projektanta okładki nawiązują również do silnej więzi bohaterki z naturą.
Przedstawiona w książce miłość i dramatyzm późniejszych zdarzeń uwodzą tak silnie, że możemy nie dostrzec innych warstw, równie godnych uwagi. Na pytanie prowadzącej : „O czym to książka?” pojawiło się wiele zróżnicowanych odpowiedzi. O miłości i cierpieniu, o zderzeniu dwóch światów – dawnego i współczesnego, o kobiecie i mężczyznach, o peryferiach i centrum kultury, o życiu i śmierci, zmyśleniu i prawdzie, o naturze i kulturze. Nietrudno dostrzec, że wiele z tych propozycji przywołuje kontrasty. Okazuje się ,że jest to bardzo ważny trop do pogłębionej interpretacji powieści. W dalszej, zręcznie prowadzonej przez panią A. Marchewkę rozmowie podążaliśmy tym tropem. „Sońka”, poza główną bohaterką pokazuje również inne ważne postacie. Wśród nich na pierwszy plan wysuwa się Igor/Ignacy - młody człowiek, który na pozór przypadkiem znalazł się w Królowym Stojle. Staruszka od pierwszej chwili obsadza go w roli słuchacza własnej przedśmiertnej opowieści, zdobywa nad nim przewagę. Mężczyzna pochodzi z podlaskiej prowincji, zdążył jednak przeistoczyć się w mieszkańca miasta, wielkiego miasta. Tam zdobył wykształcenie, debiutował jako pisarz i reżyser, osiągnął pierwsze sukcesy, niestety, przeżył także kryzys twórczy, poczucie pustki wiel­komi­ejsk­iego­ życia i wielką wobec tego bezradność. Sońka (Zofia - synonim mądrości) przekazując mu historię swojego życia powoduje, że młody człowiek zastanawia się nad własnym. Sońka Biała, Sońka Kulawa, szeptucha jest samoswoja, a więc nie zna duchowej pustki, nie kreuje świata na własne potrzeby, przyjmuje go takim jaki jest i dzielnie się z nim zmaga Obarczona tragicznymi wspomnieniami , nie skarży się , nikogo nie oskarża, nie ma żalu. Jej życie się dopełnia i najważniejsze, że ma komu przekazać swą opowieść. Przeszłość jest przez nią pielęgnowana, zarówno w pamięci, jak i poprzez przechowywanie przedmiotów. Wśród nich najważniejsza jest sukienka w niezapominajki, zachowana z niewypraną plamą krwi, traktowana jak relikwia. Igor/Ignacy słucha zdumiony głęboką mądrością życiową starej kobiety, której wypowiedzi nieodparcie mu się kojarzą z wielkimi poetyckimi i filozoficznymi autorytetami. Czy chodzi tu o postawienie znaku równości między prostą, czerpaną z życia i otaczającego świata mądrością a wiedzą nabywaną latami z wykorzystaniem całego dorobku ludzkości? Tego pytania nie udało nam się rozstrzygnąć.
W dalszej części warsztatów była mowa o kompozycji książki a bardziej szczegółowo o roli opowieści, przez którą jest zdominowana. Okazuje się, że znamy podobnie skonstruowaną prozę, choćby „Traktat o łuskaniu fasoli” Wiesława Myśliwskiego czy „Prawiek i inne czasy” Olgi Tokarczuk. Z dużym zain­tere­sowa­niem­ rozmawialiśmy o pierwiastku kobiecym w „Sońce”, o jego silnej opozycji wobec męskiego. Temat ten okazał się bardzo bliski pani A.Marchewce ale i nam , tym bardziej, że w spotkaniu uczestniczyły prawie same kobiety. Warsztaty okazały się wyjątkowo interesujące, a po ich zakończeniu odczuliśmy pewien niedosyt, bo o książkach można przecież godzinami…Nie tylko „Sońka uwodzi. Pani Anna Marchewka jako prowadząca również. Ogromnie się cieszymy, że mogliśmy uczestniczyć w takim spotkaniu.
Oprac. Wiesława Richert

Słowo „macocha” kojarzy się nam w większości dość nieprzyjemnie, przypomina nam bajki z dzieciństwa o Kopciuszku, bądź o Królewnie Śnieżce. Nie wszystkie jednak macochy kojarzą nam się z uosobieniem zła i okrucieństwa. Przed tymi paniami, które podjęły się tak trudnego zadania w życiu, jak wychowywanie nie swoich dzieci stoi trudne zadanie do wykonania. Wychowywać bowiem nie swoje dzieci, gdy biologiczna mama nie żyje jest ogromnym wyzwaniem. Dzieci zazwyczaj żyją wspomnieniami i ciągle przyrównują macochę do nieżyjącej matki, tak jak robiły to dzieci Piotra. Autorka „Macochy” Jadwiga Czajkowska opisała w swojej książce właściwie taką sytuację i problemy, na które napotykają po drodze przyrodnie mamy. Autorka książki sama jest macochą i historię Izy napisała z potrzeby serca. Bohaterka książki Iza wychodząc za Piotra – ojca Zosi i Tadeusza nie wiedziała co ją czeka, myślała, że miłość do ich ojca pokona wszystkie przeszkody. Rzeczywistość jednak ją przerosła, ponieważ dzieci Piotra nie akceptują jej ani jako macochy ani jako żony ich taty. Są wpatrzone w swojego tatę i zazdrosne o niego. Zdaniem klubowiczów „Macocha” to niezwykła powieść obyczajowa, którą czytało się bardzo szybko prawie jednym tchem ponieważ napisana jest bardzo przystępnym językiem. Klubowicze stwierdzili, że urzekła ich dobroć Izy ale problem mieli z Piotrem, który ich zdaniem okazał się właśnie takim „macochem”. Może nie jest to literatura z wyższej półki, mało wiarygodna, nierealna, bo która kobieta po krótkiej znajomości z mężczyzną obarczonym dwójką dorastających dzieci wpakuje się w takie kłopoty. Jednak nigdy nie możemy przewidzieć jak ułoży się nasze życie. Zdaniem klubowiczów w książce jest dużo mądrych życiowych przemyśleń, które można wykorzystać w wychowywaniu dzieci i w ogóle w życiu. Jest to powieść, która łamie stereotyp o prawdziwej miłości do dzieci innej kobiety.
Następne spotkanie DKK odbędzie się dnia 30.10.2014 r. Omawiać będziemy książkę Marioli Pryzwan „Anna German o sobie”.
Helena Białek moderator DKK w filii nr 5