Książka-legenda. Obok „Roku 1984” nie ma chyba słynniejszej antyutopii. Dużo mówi się o tym, w jakim stopniu Orwell przewidział przyszłość (czyli dla nas – teraźniejszość) i ile z jego mrocznych przepowiedni faktycznie się sprawdziło. Można jednak stwierdzić, że to „Nowy wspaniały świat” – napisany w 1932 roku (sic!) – znacznie trafniej przewidział naszą dzisiejszą rzeczywistość, aniżeli autor „Folwarku zwierzęcego”. Świat, w którym wszystko jest już tak idealne, że nie zostało już nic do poprawienia, jest chłodny, obojętny na uczucia i skoncentrowany wyłącznie na podziale kastowym i utrzymaniu wysokiego poziomu funkcjonowania społeczeństwa. Wizja o tyleż przerażająca, co skądinąd znajoma. A jeśli nie znajoma – to ciut więcej niż prorocza…

Roberta Małeckiego wszyscy kojarzymy z bestsellerowych powieści kryminalnych. Ten autor już niejednokrotnie udowodnił nam, że należy spodziewać się po nim nies­podz­iewa­nego­. Podobnie zrobił i tym razem, znacznie wyprzedzając jednak nasze oczekiwania, bowiem „Wstyd” nie jest powieścią stricte kryminalną. Gwoli ścisłości – wątek kryminalny tu występuje; wręcz jest jednym z najważniejszych elementów tej historii. Mimo to, tę książkę sklasyfikować można jako powieść obyczajowo-psychologiczną z dete­ktyw­isty­czny­m motywem w tle. Na pierwszy plan wysuwa nam się bowiem postać Julii Karlińskiej i jej relacji rodzinnych. Tak więc, postawmy sprawę jasno: gdyby podejść do „Wstydu” jak do powieści kryminalnej, trzeba by stwierdzić, że Małecki napisał kilka lepszych. Jeśli ocenimy zaś tę książkę jako osobny, nies­klas­yfik­owan­y byt literacki – jest to pozycja zdecydowanie godna uwagi i zadumy. No i ta okładka; jak można choć przez chwilę nie zatrzymać na niej wzroku…

Książka, która w zasadzie nie wymaga polecenia. Jeden z najp­opul­arni­ejsz­ych thrillerów XXI wieku, który z Dana Browna zrobił prawdziwą gwiazdę współczesnej literatury i zdecydowanie jednego z najbardziej wpływowych pisarzy naszych czasów. Ale oto krótki opis, w razie gdyby nikt o tej powieści wcześniej nie słyszał: światowej sławy ekspert od symboliki, Robert Langdon, zostaje wezwany przez francuską policję do Luwru, w którym znaleziono zwłoki kustosza. Ciało denata ułożono na kształt słynnego szkicu „Człowieka witruwiańskiego” Leonarda da Vinci. Langdon nie może ufać w dobre intencje funkcjonariuszy, więc rozpoczyna prywatne śledztwo. Okazuje się, że do przestępcy prowadzi trop ukryty w obrazach renesansowego malarza… Czytelnik za sprawą „teorii spiskowych” Browna już nigdy nie spojrzy na twórczość Leonarda da Vinci inaczej niż przez pryzmat tej książki! A mówiąc o tak kultowych dziełach, jest to z pewnością nie lada rekomendacja!

BIBLIOTEKARZE POLECAJĄ • Długo zastanawialiśmy się nad tym, czy w ramach naszego cyklu opowiedzieć Wam o tej książce. Jest to bowiem reportaż bardzo wstrząsający i zostawiający trwały ślad w naszej pamięci. Zdecydowaliśmy się jednak, aby polecić Wam tę książkę, ponieważ porusza ona istotny problem społeczny, jakim jest przemoc domowa, tak więc pokazuje życie od strony, od której czasem nie przyjdzie nam o nim pomyśleć. Wiemy, że istnieje – niestety – coś takiego jak przemoc, ale części z nas na pewno nawet się nie śniło, że potrafi być ona tak perfidna i bestialska. Bo jak inaczej można nazwać sytuację, gdy do przemocy dochodzi w rodzinnym domu? To gdzie w takim razie człowiek może czuć się bezpiecznie? Brzmi, jak sytuacja bez wyjścia i taką właśnie jest. Reportaż Jacka Hołuba to porażające wyznania zarówno ofiar przemocy domowej, jak i jej sprawców. Ostatecznie dzięki tej książce stajemy się nie tylko bardziej świadomi tego zjawiska, ale być może zaczniemy też bardziej doceniać to, co mamy na co dzień.

Skrytka, czyli, co właściwie? Miejsce z którego mówimy? Początek stąd bierze w nas głos? Piotr Matywiecki w swoich nowych wierszach dotyka spraw ziemskich i kosmicznych. Interesuje go życie wpisane w porządek gwiazd. Zastanawia go przeznaczenie wszechświata i ludzkiego istnienia. Frapuje go zdolność dzieci do percypowania wszystkiego w sposób nie podyktowany uprzedzeniami, nauką, doświadczeniem. Dziecko się zestraja z nurtami, które przez i wokół niego płyną. Dorosły patrzy na wszystko przez pryzmat wiedzy, krygującej na dobre spontaniczną kreatywność. Interesuje poetę czas. W zasadzie stale przywołuje siebie z przeszłości, albo próbuje zapisać przeszłość w sobie, odnaleźć minione. Udowadnia, że ziemia jest paradoksem, lasy bywają gęstsze od powietrza, a w kamieniach morze szumieć bardziej niż nad morzem. Jesteśmy przypisani imionom, miejscom i czasowi. Z tego porządku nie ma ucieczki. Można stawiać na detale, otwierać oczy: • Idę przez łąkę, przez szum rozłączenia: • Osobno zieleń, osobno struny łodyg, • Osobno giętkość i chwiejność, • Osobno ja. I najbardziej osobny • zapach ściętej trawy. • Poeta sporo wierszy poświęca fenomenowi muzyki. Światów zawsze gotowych płynąć nam na pocieszenie. Matywiecki podpowiada, że instrumenty służą przypadkowi, a melodie mogą wchłaniać czas bez reszty. Początki to bardziej znośne nic. Wydani jesteśmy przemijaniu, gotowi na ból. Samo utrzymywanie w istnieniu jest ćwiczeniem w odpędzaniu rozpaczy. Poeta mówi, że tylko dlatego opowiadamy, ponieważ w opowieściach łatwiej nam znieść nieistnienie. Matywiecki pisze wiersze pogodzone ze swoją starością, ze zbędnością nadziei, bo trzeba w końcu zaakceptować warunki gry – na starość każde rozdanie jest dla nas niefortunne. Kroki prowadzą donikąd, drogi ku jedynej, ostatecznie możliwości, kończącej wszelkie inne jej alternatywy. Czy świat jest sumą punktów widzenia, czy równaniem z jedną niewiadomą? „Jestem poetą, Wyobrażam sobie – pisze Matywiecki – rzeczywistość”. Poezja wielkich kwantyfikatorów: jest, zawsze, czas, śmierć, śmiech. Jesteśmy wespół z rzeczami. W gestach, myślach, spojrzeniach. Nie ma innego życia. W końcu zostanie kilka słów do wypowiedzenia bez lęku, w końcu już nikt nie będzie czekał na odpowiedź. Byłem, nie będę. Nie każdy jest swoim życiem. • Mowa jest dla ciebie wygodnym pseudonimem, • bo boisz się stanąć sam • naprzeciw milczenia. • Bartosz Suwiński