Uważam, że warto sięgnąć po książkę Jennifer Egan „Manhattan Beach”. Jest to powieść wydana w Polsce w 2018 roku w doskonałym tłumaczeniu Anny Gralak. Dobrze się ją czyta, z zain­tere­sowa­niem­ śledzi się losy poznawanych postaci. Jest ciekawa. • Jej główną bohaterką jest Amerykanka Anna, córka Agnes i Eddy’ego Kerriganów oraz starsza siostra niep­ełno­spra­wnej­ Liddy. Annę poznajemy, gdy jako dzie­sięc­iole­tnia­ dziewczynka towarzyszy ojcu w domu niebezpiecznego mafiosa, u którego Eddy zamierza pracować. Później widzimy, jak dzielnie stara się ona spełniać swe obowiązki wobec matki i siostry, gdy ojciec opuścił dom. Kibicujemy jej, gdy konsekwentnie i wytrwale, nie licząc się z przeciwnościami, wciela w życie swe marzenie, by zostać nurkiem, obserwujemy, jak walczy o przyjaźń i miłość. Rozumiemy jej potrzebę rozwiązania zagadki zniknięcia ojca. Wreszcie trzymamy kciuki, by jej życie ułożyło się, by znalazła w nim swe miejsce, by potrafiła na nowo nawiązać stosunki z tak kochanym w dzieciństwie ojcem. Anna to silna osobowość, dziewczyna z charakterem, która wie, czego chce od życia, co nie znaczy, że ustrzegła się błędów, że los jej nie doświadczył. Jennifer Egan wykreowała w swej powieści bohaterkę nietuzinkową, kobietę, która potrafi walczyć, podejmować wyzwania, nie poddawać się. ... • Całą recenzję autorstwa Gabrieli Kansik z oleskiego Dyskusyjnego Klubu Książki można przeczytac na stronie internetowej biblioteki - [Link]

Marek Borucki pokusił się o rzecz niezwykłą: przywrócił pamięci sylwetki Polaków, którzy dziełem swego życia zasłużyli na trwałą obecność w panteonie Wielkich Zasłużonych. Zrobił to w najprostszy z możliwych sposobów, poprzez przedstawienie w kolejnych rozdziałach krótkich not biograficznych, w których znalazły się informacje zarówno o życiu osobistym, jak i o pracy zawodowej, dokonaniach, osiągnięciach, nagrodach, zasługach dla kraju i świata. • Każda taka notatka o wielkim Polaku - czyli kilka lub kilkanaście stron druku – poprzedzona została mottem, tytułem mówiącym i opisem przedstawianej postaci oraz króciutkim komentarzem autorskim. Pierwsza część cyklu zawiera sylwetki „39 wybitnych inżynierów, naukowców, kompozytorów...”, a część druga przedstawia „33 genialnych Polaków: konstruktorów, kompozytorów, naukowców, artystów...” (jak zapowiada informacja na okładce książek). Motto to zazwyczaj słowa prezentowanej postaci, w jakiś sposób ją charakteryzujące, przedstawiające jej sposób myślenia i światopogląd. Przykładem niech będą słowa Wacława Niżyńskiego, tancerza i choreografa: „Jestem Bogiem w ludzkim ciele. Każdy człowiek ma to poczucie, ale nikt nie czyni z tego użytku”. • Tytuł każdego rozdziału jest „mówiący”, bo charakteryzuje bohatera. Na przykład notka o Tadeuszu Krwawiczu, lekarzu okuliście, profesorze medycyny zatytułowana została ”Wracał światło oczom ludzi”, a o Jerzym Pietrkiewiczu, prozaiku, poecie, tłumaczu, historyku literatury - „Conrad naszych czasów”. Opis postaci zawiera dziedzinę, którą zajmował się prezentowany, np. (Ludwik Bronarski) pianista, muzykolog, (Kazimierz Funk) biochemik, (Stefan Manczarski) inżynier, radioelektryk, wynalazca, konstruktor. • Komentarz autorski, którym opatrzona jest każda sylwetka, nie tylko przedstawia w skondensowanej formie niezwykłe osiągnięcia danej postaci, ale także jasno i wyraźnie podkreśla ogrom niewiedzy współczesnych Polaków na temat tej jednostki. Wydaje się, że słowem-kluczem tych rozważań winno być „niestety”. Autor boleje nad tym, że wybitni Polacy, często znani i uznani w świecie, w Polsce są zupełnie nieznani. Boleje nad tym, że wybitni polscy uczeni i artyści, którzy powinni być powodem dumy narodowej, zostali po prostu zapomniani! O nich się nie pamięta, o nich się nie mówi. O ironio, zdarza się nawet, że znając ich nazwiska, nie kojarzy się ich z Polską i polskością. I przeciwko temu protestuje autor książki. Pragnie, by Polacy mogli szczycić się swoimi „wielkimi zapomnianymi”. Tylko najpierw muszą ich poznać... • Marek Borucki to historyk, nauczyciel, pisarz. Doktoryzował się z historii Włoch, uczył historii w warszawskich liceach, jest autorem wielu książek o tematyce historycznej, np. Chronologia historii Polski, Ilustrowana historia Polski, Bohaterowie polskich powstań narodowych, Historia powszechna. • Wielcy zapomniani. Polacy... to książka, która ukazała się w 2015 roku i od razu spotkała się z zainteresowaniem nie tylko historyków. • Ja zachęcam do sięgnięcia po tę właśnie pozycję. Czytałam ją z zaangażowaniem, znalazłam w niej wiele informacji przede wszystkim o przedstawianych postaciach, ale także o jakże trudnej historii naszego kraju. Większość tych wielkich w swoich specjalnościach musiała pracować nie w kraju, lecz na obczyźnie, czy to ze względów politycznych, ideologicznych, czy ekonomicznych, wielu z nich próbowano wyeliminować z pamięci pokoleń w sposób nakazowy, niektórym z nich zarzuca się obcą przynależność narodową mimo ich głębokiego patriotyzmu i przywiązania do polskości. Zarówno czas zaborów, jak i lata wojen nie sprzyjały spokojnej pracy w kraju. Powojenny porządek świata i powojenna ideologia w Polsce pozbawiły ojczyznę wiele światłych umysłów i skazały na zapomnienie. Myślę, że czas już, by przywrócić pamięć o nich. • Wypadałoby po prostu, będąc Polakiem, wiedzieć, kim był Henryk Arctowski, Stefan Bryła, Ferdynand Goetel, Czesław Słania, Józef Kosacki i wielu, wielu innych. Wypadałoby wiedzieć, że to Polak właśnie jest twórcą pierwszego na świecie spawanego mostu drogowego, odkrywcą witamin, przyczynił się do rozwoju światowej elektroniki, uzyskał jako pierwszy szczepionkę przeciw wirusowi polio. Warto by także pamiętać, że twórcą zegarków i firmy Patek Philippe był Antoni Patek z Lubelszczyzny, że jednym z założycieli UNICEF-u był dr Ludwik Rajchman z Warszawy, że w Warszawie także urodził się Józef Rotblat, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku. O takich właśnie wspaniałych uczonych, lekarzach, inżynierach, muzykach, pisarzach, działaczach politycznych, społecznych, ludziach oddanych służbie innym opowiada autor w swoim kompendium o Polakach, którzy zmienili świat. • Książkę Boruckiego czyta się doskonale. Napisana jest pięknym językiem, bogato ilustrowana czarno-białymi ilustracjami. Można ją czytać na wyrywki, każdy z tomów składa się z rozdziałów ułożonych alfabetycznie. Tak pisze autor we wstępie: „Na pewno warto wiedzieć, komu zawdzięczamy dzisiejsze wygodne życie, pełne owoców pracy wielkich odkrywców i twórców”. Uważam, że warto wiedzieć i pamiętać. Polecam lekturę historycznej pozycji o Polakach wielkich, choć dzisiaj, niestety, zapomnianych. • Gabriela Kansik • Oleska Biblioteka Publiczna • DKK w Oleśnie • Recenzja nagrodzona w kwietniowym (2018 r.) konkursie Instytutu Książki

Z pewnością po lekturze „Szczęśliwej ziemi” potwierdzić mogę potęgę wyobraźni autora, jej wielką moc sprawczą. Książka pozostaje w pamięci. • Kwietniowe spotkanie naszego Klubu DKK poświęcone było prozie Łukasza Orbitowskiego, polskiego pisarza, autora powieści i opowiadań. Wśród jego powieści – sześciu, jak dotąd – jest „Szczęśliwa ziemia”. Z tą właśnie książką się zapoznałam. I ta jedna książka świadczy o tym, iż Orbitowski to, moim zdaniem, pisarz nietuzinkowy, który potrafi nie tylko powiedzieć coś ciekawego o życiu, ale także wstrząsnąć czytelnikiem i zmusić go do refleksji egzy­sten­cjal­nych­. • Dariusz Nowacki napisał o nim, że jest to: Pisarz wielkiej pracowitości i jeszcze większej wyobraźni. Z pewnością po lekturze „Szczęśliwej ziemi” potwierdzić mogę potęgę wyobraźni autora, jej wielką moc sprawczą. Książka pozostaje w pamięci. • Powieść została zatytułowana „Szczęśliwa ziemia”. Przekorny tytuł… Czy szczęśliwa ziemia na pewno jest szczęśliwa? Wydarzenia rozgrywają się na Dolnym Śląsku, w niewielkim, zapyziałym miasteczku o wdzięcznej nazwie Rykusmyku. Narrator, powiedziałabym główny (bo w powieści narratorów jest kilku), Szymon, opowiada o życiu jego mieszkańców, ale przede wszystkim przedstawia życie swoje i swoich najbliższych kolegów. Mówi o pragnieniach, dążeniach i oczekiwaniach młodych ludzi, ich jawnych i skrytych nadziejach. Gdy chłopcy mają po dziewiętnaście lat, schodzą w podziemie zamku na spotkanie z bykiem, by wytańczyć własną szczęśliwą przyszłość. • Ale Każde życzenie ma swoją cenę… (jak stwierdza autor). W podziemiach, już na zawsze, pozostaje jeden z ich kolegów. Przyjaciele muszą budować swoją przyszłość z balastem tragicznego wydarzenia. Ich życzenia o miłość, zdrowie, wolność, bogactwo w zasadzie się spełniają, aczkolwiek… No właśnie. Jest owo „ale”. Żaden z bohaterów nie jest szczęśliwy. Autor zadaje pytanie o sens życiowych zmagań. Po co to wszystko? Te próby ułożenia sobie życia, poszukiwanie zadowolenia i spełnienia zarówno na dolnośląskiej prowincji, jak i gdzieś daleko – w Kopenhadze, Warszawie, Krakowie, Berlinie? Zabiegi bohaterów, by ułożyć sobie życie, kończą się fiaskiem. Nie zaznają oni satysfakcji. Nie jest szczęśliwy ani Szymon, który pozostał, ani pozostali, którzy wyjechali. Wracają oni do rodzinnego miasteczka, do własnego byka. Autor stwierdza: Nieszczęścia innych są naszym pocieszeniem. Współczujemy innym, ale rozczulamy się nad sobą. Bohaterowie znów są razem, znowu pragną spotkać się z bykiem i wytańczyć kolejne „łaski”… • Powieściowy byk to istota niezwykle tajemnicza. Urasta do rangi symbolu, niezwykle obrazowego i nośnego. • Byk – jak samo Życie. Idziemy w nie z ufnością, delektujemy się jego siłą. Zmagamy z jego przeciwnościami. Często nas zaskakuje, ale mimo to wychodzimy mu naprzeciw, staramy się je obłaskawić, by dało nam to, czego pragniemy. A ono jak ów powieściowy byk – daje… Ale zawsze żąda czegoś w zamian. Ofiary. I ostatecznie pozostawia pustkę wokół. I choćby się robiło wszystko, by ją zapełnić, ona pozostaje. I wreszcie prosi się już tylko o to, by byk odszedł. I pragnie się zanurzyć w błogosławionym niebycie, ciszy nicości, raju śmierci. • I znów owa przekora… Na czym polega sens życia? Orbitowski odpowiada na to pytanie jednoznacznie. Posłużył się motywem Byka – Życia… • Najpierw prosi się byka o dary, kupuje się własne życzenia. I byk je spełnia. Spełnia, ale zawsze inaczej niż się chciało. Więc wypowiada się następne życzenie. Znów okupione utratą kogoś, czegoś… I tak ciągle. Ciągła walka z bykiem, która ostatecznie prowadzi do jednego marzenia Chcę, żebyś zostawił nas w spokoju. I byk odchodzi. I po co to wszystko? Marzenia, pragnienia, cele, zamierzenia, zabiegi i ofiary? Byk jest potężny, silny, wszechmocny. Zawsze zwycięży, bo zawsze człowiek coś mu da z siebie samego. A człowiek chce ciągle więcej i więcej… Więcej chce, zdecydowany jest więc więcej oddać. Dlaczego? • Mądra książka. I bardzo smutna. Polecam. • Gabriela Kansik, • Dyskusyjny Klub Książki, • Oleska Biblioteka Publiczna

„Pokolenie przychodzi i pokolenie odchodzi • a ziemia trwa po wszystkie czasy.” • (Księga Koheleta) • Drach. Co znaczy „drach”? Skąd to słowo? To pytanie nasunęło mi się jeszcze przed lekturą powieści Szczepana Twardocha, współczesnego polskiego publicysty i pisarza, autora prestiżowej „Morfiny” i wydanego w ubiegłym roku „Króla”. Chcąc uzyskać odpowiedź na moje pytanie, sięgnęłam po książkę. Interesującą, choć wymagającą. Okazuje się, że Drach to potwór, smok, krwiopijca i pożeracz ludzkich ciał, tym bardziej przerażający, że choć wszechwieczny i wszechwiedzący, to wciąż beznamiętny, obojętny i nieczuły. Można go kojarzyć – tak mi się wydaje – z Ziemią, można z Historią, można z Czasem... Przy tym Drach to filozof szukający odpowiedzi na pytania o sens życia, o dzieje duszy ludzkiej po śmierci człowieka, o istotę człowieczeństwa. Drach to stoik i cynik jednocześnie, ten, który zna Przeszłość i Przyszłość, a prezentuje w sposób chłodny i wyważony Teraźniejszość. Teraźniejszość trwającą w tym, co już minęło i w tym, co dopiero nadejdzie... W „Księdze Koheleta” czytamy: „To, co było, jest tym, co będzie, a to, co się stało, jest tym, co znowu się stanie, więc nic zgoła nowego nie ma pod słońcem”. Podobne pojmowanie czasu dostrzec można w powieści „Drach”. Utwór wydany został w grudniu 2014 roku. Autor otrzymał za nią Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Powieść znalazła się też w finale Nagrody Literackiej Nike. • Tytułowy Drach wizualizuje pewien wycinek rzeczywistości wyjęty jakby przypadkowo z trzewi jego jestestwa i buduje historię kilku pokoleń rodzin Magnorów, Czoików, Bielów, Gemanderów, a także innych mieszkańców podgliwickich miejscowości. Bezosobowo prowadzona narracja pozwoliła na obiektywizację ukazywanego świata przedstawionego, na bardzo suche relacjonowanie trudnych losów ludzi pogranicza. „W tym samym czasie, tylko dziewięćdziesiąt trzy lata wcześniej...” - to sformułowanie w różnych wariantach powtarzające się w powieści podkreśliło analogię problemów egzystencjalnych w różnym czasie, ukazało ciągłość losów ludzkich w ich zmienności i tylko pozornej ich inności. Bardzo spodobał mi się ten sposób narracji, heroizujący wielkość trudu człowieka i znikomości jego możliwości wobec nieuniknioności śmierci. Za „Księgą Koheleta” można zapytać: „Cóż przyjdzie człowiekowi z całego trudu, jaki zadaje sobie pod słońcem?”. • • Powieść „Drach” przedstawia zwykłe dzieje zwykłych ludzi, obywateli Górnego Śląska. Codzienność mieszkańców pogranicza polsko-niemieckiego nierozłącznie związana była z poszukiwaniem własnej tożsamości i przynależności narodowej, ale przede wszystkim z dokonywaniem trudnych wyborów życiowych. Polskość, niemieckość, śląskość to pojęcia, które jak bumerang wracają w tej książce. Udało się autorowi pokazać, że tak naprawdę ważne decyzje podejmowane były w różnorodny sposób, świadomy, lecz równie często nieuświadomiony, raczej intuicyjny, podświadomy, a nawet zupełnie przypadkowy. Wielka Historia wchodziła w życie zwykłych ludzi i zmuszała, nie pytając ich o zdanie, do udziału w niej. Josef Magnor to niemiecki żołnierz pierwszej wojny światowej oraz polski powstaniec. Jest Ślązakiem, Niemców nie nienawidzi. Wojciech Czoik jest Ślązakiem, ale Niemców nienawidzi. „Ma trzech starszych braci – Ericha, Friedricha i Heinricha, i z całej czwórki tylko on został Polakiem”, „bo tak sobie postanowił”. Gela Czoik, później Magnor, doskonale wiedziała, że o niektórych sprawach się nie mówi i mówić nie wolno. Nikodem Gemander, przedstawiciel najmłodszego pokolenia, już zupełnie nie rozumiał, o co chodzi z tą polskością czy niemieckością, a gwarę śląską po trosze tylko znał. Pogmatwane koleje życiowe bohaterów naznaczone są tragizmem, bo tragiczna była dola pogranicza śląskiego, gdzie należało udowadniać własną polskość lub niemieckość w zależności od okoliczności i chwili. • Życie jest jak rzeka pełna meandrów. Powieść Twardocha to utwór ilustrujący tę banalną prawdę. Jest to przede wszystkim powiastka o człowieku i jego sprawach. W każdym pokoleniu człowiek pragnie sobie i swojej rodzinie zapewnić dobry byt, bezpieczeństwo i szczęście. Buduje więc to własne, indywidualne, egoistyczne szczęście najlepiej jak potrafi. Uwikłany w relacje międzyludzkie, często nie zdaje sobie sprawy z tego, że jego decyzje wpływają także na życie innych. Tragiczne losy zarówno Josefa Magnora, jak i Nikodema Gemandera są wynikiem wyłącznie ich własnych decyzji życiowych. I choć żyją w zupełnie różnych czasach (choć niemalże w tym samym miejscu), los zarówno jednego, jak i drugiego jest podobny, naznaczony cierpieniem i niespełnieniem. Ponownie chciałoby się westchnąć za głosem biblijnego kaznodziei: „Marność nad marnościami...” • „Drach” to jeden z tych utworów, które „oswojone”, nie znikają. Autor buduje sceny na długo pozostające w pamięci. Scena świniobicia otwierająca akcję całej książki jest jedną z tych „niezapomnianych”, bo tak jest barwna, plastyczna i przy tym zabawna. Także postaci zapadają w pamięć. Bohaterowie są ludźmi „z krwi i kości”. Stary Pindur na przykład. To dziwak, ekscentryk, a przy tym ludowy filozof. I choć umiera w domu wariatów w Rybniku, jego system wartości, sposób postrzegania rzeczywistości i ocena życia są warte zastanowienia. Twardoch, ukazując swoich bohaterów, buduje swoisty etos śląskości – oparty na pracowitości, honorze i umiejętności przetrwania. Pięknie charakteryzuje kreowane postaci poprzez język, jakim się posługują. Zarówno dialekt śląski, jak i język niemiecki zostały tak umiejętnie zastosowane, że nie burząc fabuły, dodają jej kolorytu i ją uwiarygodniają. Świat przedstawiony staje się prawdziwy. • Książka Twardocha zmusza do refleksji. Zachęca do dyskusji na temat tożsamości narodowej, społeczeństwa wielokulturowego i wielonarodowego, okrucieństwa historii, niezmienności natury ludzkiej, bestialstwa wojny i wielu innych jeszcze zagadnień. Że nie jest to opinia czcza, świadczy dyskusja, jaką książka wywołała w naszym małym gronie czytelniczek klubu. A była dyskusja burzliwą, oj, była... Polecam lekturę książki „Drach” Szczepana Twardocha. Warto! • Gabriela Kansik • DKK Olesno • Oleska Biblioteka Public

"moja siła rośnie i będzie rosła • i pozostanę silny" • Bob Dylan • Bob Dylan wyznał: „poezja sprawia, że czuję się szczęśliwy”. I zaraz dodał: „szczęśliwy z braku lepszego słowa”… Już tylko ten fragment pochodzący z utworu Dylana „Jedenaście naszkicowanych epitafiów” wspaniale charakteryzuje postawę życiową autora. • Dylan przekorny, Dylan niepokorny, Dylan prowokator… Nawet odbierając Nagrodę Nobla, szokował… Jedyny w swoim rodzaju, niepowtarzalny, unikatowy… Dylan – zjawisko! Wokalista, kompozytor, poeta, aktor, scenarzysta, nawet powieściopisarz, malarz, a nade wszystko autor tekstów piosenek – dzisiaj w większości kultowych. • „Duszny kraj” Boba Dylana to, jak głosi podtytuł, zestawienie wybranych utworów autora z lat 1962-2012. Utworów tych jest 132, ułożone są w dwunastu rozdziałach, które noszą tytuły jednej z zamieszczonych w nich piosenek. Ich przekładu i wyboru dokonał Filip Łobodziński (iberysta, dziennikarz, muzyk i tłumacz). Jest on także autorem komentarzy do zamieszczonych w książce tekstów oraz posłowia, w którym m.in. dzieli się z czytelnikiem taką myślą: „Moim zamierzeniem, moim celem, moim pragnieniem jako tłumacza było to, żeby polscy słuchacze mogli przeżyć choć trochę podobne wrażenie, co odbiorcy oryginałów. (…) Moim marzeniem jest, by (Dylan) zakorzenił się w naszej glebie, choć to roślina zaatlantycka, o nieco innej ekologii”. • Bob Dylan urodził się w 1941 roku jako Robert Zimmerman, wnuk ukraińskich i litewskich Żydów. W 1962 roku oficjalnie zmienił nazwisko, przybierając to, które wymyślił sobie jako nastoletni chłopak i które stało się znakiem jego drogi twórczej. Wychowywał się w Missisipi. W tytułowej piosence tomu „Duszny kraj” dzieli się taką refleksją: „jedno w życiu zrobiłem źle / za długo w dusznym kraju byłem o jeden dzień” (zaznaczyć trzeba, że podtytuł tego wiersza brzmi „Missisipi”). W 1959 roku opuścił rodzinne miasto, by studiować (studiów nie ukończył), a później, już w Nowym Jorku, śpiewać i grać. W „Dusznym kraju” gorzko konstatuje: „wyrosłem na wsi, miasto daje mi chleb / od kiedy w świat ruszyłem, los nie pieści mnie”. Od 1961 roku faktycznie realizuje swój sposób na życie – jako artysta. A przede wszystkim jako muzyk. W tytułowym utworze tomu czytamy: „lecz serce mam wolne, ochoty w nim moc / dla współtowarzyszy rejsu ciepłych uczuć mam dość”. Grał, śpiewał, tworzył, wydawał płyty… I nadal to czyni. Choć ucząc się gry, zaczynał od gry na pianinie, jego podstawowym instrumentem stała się gitara. Gra także na harmonijce ustnej, keyboardzie, akordeonie, instrumentach perkusyjnych. Śpiewa… Ma specyficzny głos, który stał się z czasem głosem całego pokolenia (w sensie i dosłownym, i metaforycznym). Uprawiał i uprawia różne gatunki muzyczne, zawsze pozostając sobą. Zaczynał od rock and rolla, później był folk, country, gospel. W jego twórczości usłyszeć można także jazz i swing. I inne jeszcze gatunki muzyczne. No i tworzy teksty… Choć sam mówi, że nigdy nie był wyrazicielem poglądów swego pokolenia, to jednak takim go dzisiaj postrzegamy. Legenda swego pokolenia. Wyraziciel poglądów każdego człowieka. Stwierdza w „Dusznym kraju”: „Każdy gna dokądś lub taki ma plan / bo każdy czuje, że musi gnać”. Jak on sam. W swych piosenkach porusza sprawy różne, mówi o pokoju na świecie, życiu jako wiecznej drodze, dążeniu do szczęścia, poszukiwaniu celów, sprawiedliwości i nies­praw­iedl­iwoś­ci, sprawach wielkich dla całego świata i wielkich dla jednej tylko jednostki. Pisze o mężczyznach i kobietach, o wartościach, o ideach i ideałach, o błędach i radościach. Jego poezja jest bardzo pojemna. • Wielkie wrażenie wywołują słowa piosenki „Samotna śmierć Hattie Carroll”: „William Zantzinger zabił Hattie Carrol / laską-zabawką”. Utwór ten to swoisty protest-song przeciw nies­praw­iedl­iwoś­ci. Dwud­zies­tocz­tero­letni biały bogacz („na własność miał sześćset akrów tytoniu”) zabija pięć­dzie­sięc­ioje­dnoletnią czarną sprzątaczkę, pracownicę restauracji, matkę dziewięciorga dzieci dla kaprysu, „bez powodu zabił / bo tak go naszło, bo po prostu się napił”. By sprawiedliwości stało się zadość, został osądzony i sprawiedliwie ukarany: „potem sędzia zza togi przemówił z godnością / i obwieścił, że czyn przykładnie trzeba ukarać / więc William Zantzinger dostał pół roku mamra…” Potrafi Dylan swym tekstem walczyć, potrafi apelować, odwoływać się do sumień, potrafi wstrząsnąć. Potrafi zmusić do refleksji… • W tym samym rozdziale (dziewiątym) co tekst poświęcony Hattie Carroll zamieszczony jest kultowy wiersz „Blowin’ in the Wind”. Utwór ten otwierał album Dylana z 1963 roku, był jedną z 13 piosenek-ballad zainspirowanych przez twórczość m.in. Woody’ego Guthriego. Z czasem „Blowin…” na trwałe wszedł do kanonu muzyki folkowej. Według mnie Bob Dylan to ten właśnie wiersz, a ten utwór to właśnie Bob Dylan. Dziewięć pytań o sens i cel, o istotę człowieczeństwa i wartość egzystencji… Pytań w zasadzie retorycznych, bo odpowiedź jest bardzo enigmatyczna, niejasna, wieloznaczna, wymagająca interpretacji. W tym miejscu odwołam się ponownie do posłowia F. Łobodzińskiego, który pisze: „Bob Dylan jest niep­rzet­łuma­czal­ny. Przynajmniej na polszczyznę”. Bo też w „Blowin…” refren w pięknym tłumaczeniu Łobodzińskiego brzmi tak: „Odpowiedź, mój bracie, unosi wiatr / odpowiedź unosi wiatr”, a w genialnym przekładzie Stanisława Barańczaka tak: „Odpowiedź zna wiatr, odpowiedź gwiżdże wiatr, / Odpowiedź, odpowiedź gwiżdże wiatr”. Ja preferuję wersję polską w następującej postaci: „Odpowie ci wiatr / Wiejący przez świat / Odpowie ci, bracie, tylko wiatr”. Bo tłumaczenie tego właśnie tekstu, które dziś funkcjonuje jako piosenka harcerska (!), to był hymn mojego pokolenia. To myśmy pytali: „Przez ile lat ludzie giąć będą kark / Nie widząc, że niebo jest tuż / Przez ile łez, ile bólu i skarg / Przejść trzeba i przeszło się już / Jak blisko śmierć musi przejść obok nas / By człowiek zrozumiał swój los”… I szukali odpowiedzi, którą znał tylko wiatr. • Marek Zgaiński w tomie drugim antologii zatytułowanej „Poeci rocka” przytacza słowa krytyka wypowiadającego się o tekstach B. Dylana: „On nie dostosowuje się do nowego stylu, on próbuje, czy w nowym stylu uda mu się wyrazić to, co zamierza”. Słowa te, moim zdaniem, charakteryzują całą poezję Dylana: autor jest autentyczny w tym, co mówi. I choć Literacką Nagrodę Nobla dostał za „stworzenie nowej poetyckiej ekspresji, która wpisała się w wielką tradycję amerykańskiej pieśni”, to tak naprawdę nagroda ta przyznana mu została za prawdę, jaką głosi w swojej poezji. I za głęboki humanitaryzm jego dzieła. W wierszu „Jedenaście naszkicowanych epitafiów dał temu wyraz, stwierdzając krótko: „wszyscy ludzie / obojętnie jakiego wyznania / obojętnie jakiego koloru skóry / obojętnie jakim mówiący językiem i na jakiej ziemi mieszkający / wszyscy śmieją się tak samo / i tak samo płaczą”. • Gabriela Kansik* • DKK • Oleska Biblioteka Publiczna • *Recenzja nagrodzona w wakacyjnym konkursie Instytutu Książki w 2017 r.